Bà Lượng Thị Tới, Phó Giám đốc Sở LĐ-TB&XH TP.HCM phát biểu tại hội nghị

Thông tin trên được đại diện Công an TP.HCM, cho biết tại hội nghị chuyên đề “Giải pháp thúc đẩy mở rộng độ bao phủ người tham gia BHXH ở những nơi có quan hệ lao động trên địa bàn TP.HCM” do Sở LĐ-TB&XH TP.HCM phối hợp với BHXH TP và Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) TP tổ chức ngày 30/7.

Tại hội nghị, bà Lượng Thị Tới, Phó Giám đốc Sở LĐ-TB&XH TP.HCM cho biết, với sự nỗ lực của toàn hệ thống chính trị, chính sách BHXH trên địa bàn thành phố và công tác phát triển đối tượng người tham gia BHXH nói riêng được tổ chức thực hiện tích cực và đạt một số kết quả quan trọng.

Hiện toàn thành phố có số người tham gia BHXH đạt tỷ lệ 56% so với lực lượng lao động. Tuy nhiên, chỉ tiêu mà Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 23/5/2018 về cải cách chính sách BHXH đặt ra là đến năm 2030, cả nước phấn đấu đạt khoảng 60% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH. Theo đó, TP.HCM cần nhiều giải pháp đột phá để phát triển, mở rộng hơn độ bao phủ của BHXH, phát triển số người tham gia BHXH bắt buộc và cả BHXH tự nguyện.

Toàn cảnh hội nghị

Phát biểu tại hội nghị, ông Nguyễn Quốc Thanh, Phó Giám đốc BHXH TP.HCM cho biết, hiện số tiền chậm đóng BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) trên địa bàn thành phố gần 6.872 tỷ đồng. Sau khi trừ số tiền chậm đóng dưới 1 tháng và số chậm đóng khó thu thì tổng số tiền chậm đóng còn lại là gần 4.477 tỷ đồng.

Theo căn cứ dữ liệu thuế năm 2023 do BHXH Việt Nam cung cấp, toàn thành phố có 57.345 đơn vị với 1.473.939 lao động cần phải rà soát. Tuy nhiên, hiện số doanh nghiệp tại TP đã đăng ký mã số tham gia BHXH là 461.654 doanh nghiệp với 2.539.971 lao động tham gia BHXH bắt buộc. Tuy nhiên, trong số trên có đến 348.249 doanh nghiệp có số lao động bằng 0, tức là không có người đóng BHXH bắt buộc. Sau khi rà soát, BHXH TP phát hiện có đến 7.912 doanh nghiệp có đăng ký thuế nhưng chưa tham gia BHXH và có 49.433 doanh nghiệp đã tham gia BHXH nhưng tham gia chưa đầy đủ cho người lao động.

Ông Nguyễn Quốc Thanh, Phó Giám đốc BHXH TP.HCM phát biểu tại hội nghị

“Các doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ ở ngoài khu công nghiệp – khu chế xuất thường lách luật cố tình không tham gia BHXH cho người lao động. Khi cơ quan BHXH xuống kiểm tra các đơn vị này chỉ thấy treo biển hiệu. Nhiều trường hợp chủ doanh nghiệp cố tình né tránh tiếp đoàn thanh tra nhưng hiện nay chưa có biện pháp hữu hiệu trong việc xử lý đơn vị cố tình vi phạm pháp”, ông Thanh nói.

Tham gia ý kiến, Phó Chủ tịch LĐLĐ TP.HCM Phạm Chí Tâm, đề nghị cần áp dụng các chế tài mạnh mẽ hơn, thậm chí là truy cứu trách nhiệm hình sự nhằm răn đe, kéo giảm tình hình vi phạm pháp luật BHXH, chậm đóng, trốn đóng BHXH cho người lao động. “Thời gian qua LĐLĐ TP cùng LĐLĐ các quân huyện và thành phố Thủ Đức đã nhiều lần hỗ trợ người lao động khởi kiện doanh nghiệp ra tòa để đòi quyền lợi cho người lao động. Tuy nhiên, về xử lý hình sự thì tính đến nay chưa có trường hợp nào”, ông Tâm chia sẻ.

Tại hội nghị, Thượng tá Ngô Thuận Lăng, Phó Trưởng phòng Cảnh sát Kinh tế Công an TP.HCM, cho biết từ năm 2020 đến nay, Công an Thành phố tiếp nhận rất nhiều nguồn tin từ Cơ quan BHXH chuyển đến nhưng chưa khởi tố được vụ án cũng chưa khởi tố bị can có liên quan đến đơn vị sử dụng người lao động có hành vi vi phạm pháp luật về BHXH”.

Nguyên nhân là theo quy định tại Điều 216 Bộ Luật Hình sự 2015, sửa đổi 2017 về tội “Trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động”, thì bắt buộc người vi phạm phải bị xử lý hành chính về hành vi này mới có đủ căn cứ xử lý hình sự. Tuy nhiên, các hồ sơ kiến nghị khởi tố của cơ quan BHXH chuyển đến chỉ bị xử lý vi phạm hành chính các hành vi: Chậm đóng, đóng không đúng mức quy định theo quy định tại Khoản 5, 6 Điều 39, Nghị định 12/2022/NĐ-CP.

Thượng tá Ngô Thuận Lăng, Phó Trưởng phòng Cảnh sát Kinh tế Công an TP.HCM phát biểu tham luận tại hội nghị

Bên cạnh đó, những hồ sơ cơ quan BHXH chuyển giao cho Cơ quan Cảnh sát điều tra chưa đảm bảo, toàn bộ chứng từ tài liệu là bản photo, không có giá trị pháp lý, không cung cấp được chứng từ tài liệu thể hiện đã tống đạt quyết định xử phạt vi phạm hành chính cho doanh nghiệp về hành vi trốn đóng BHXH nhưng doanh nghiệp vẫn cố tình trốn tránh không đóng bảo hiểm, không cung cấp được các tài liệu thể hiện quá trình thu, quản lý, đôn đốc thu hồi nợ BHXH BHTN, BHYT bắt buộc của cơ quan BHXH.

Theo Thượng tá Lăng, qua trao đổi cơ quan BHXH cho biết, quá trình kiểm tra, xử lý thì chỉ có thể xác định là doanh nghiệp không đóng hoặc đóng không đủ số người thuộc diện tham gia BHXH, BHYT, BHTN và đóng không đúng mức đóng BHXH, BHYT, BHTN quy định… mà không đủ cơ sở để xác định được các hành vi đó là trốn đóng hay không phải trốn đóng do không chứng minh được người có nghĩa vụ đóng BHXH, BHYT, BHTN cố ý và có hành vi gian dối và bằng thủ đoạn khác theo hướng dẫn tại Điều 2 Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP.

Công tác thanh tra, kiểm tra của cơ quan BHXH diễn ra đã lâu (có hồ sơ trước thời điểm năm 2017). Hiện nay, nhiều doanh nghiệp đã không còn hoạt động hoặc đã chuyển sang địa phương khác. Nhiều trường hợp, tổ chức, cá nhân có biểu hiện vi phạm lợi dụng kẽ hở của pháp luật để thay đổi pháp nhân hoặc tuyên bố phá sản để tránh né các nghĩa vụ phải thực hiện đối với người lao động, gây ra rất nhiều khó khăn cho quá trình điều tra, xác minh. Trong khi đó, để phục vụ công tác điều tra, xác minh, cơ quan điều tra cần phải thu thập toàn bộ hồ sơ thanh tra, các quy định liên quan đến BHXH…

Đại diện Ban quản lý KCX-KCN TP tham gia ý kiến tại hội nghị

Đại diện Công an TP.HCM kiến nghị, cơ quan quản lý Nhà nước sớm có hướng dẫn chi tiết về hành vi gian dối và thủ đoạn khác để cấu thành hành vi trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN để có cơ sở xử lý vi phạm hành chính về hành vi trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN và xử lý hình sự khi tái phạm. Đồng thời đại diện Công an TP cũng đề nghị, Cơ quan BHXH trong quá trình xử lý vi phạm hành chính cần lập biên bản giao quyết định xử phạt vi phạm hành chính cho người vi phạm, có tài liệu thể hiện việc áp dụng các biện pháp cưỡng chế của cơ quan BHXH đã áp dụng đối với đơn vị vi phạm, khẩn trương cung cấp đầy đủ thông tin, tài liệu theo yêu cầu của cơ quan điều tra… làm rõ dấu hiệu vi phạm, đánh giá đúng bản chất chậm đóng hay trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động để làm căn cứ xử lý hình sự; đảm bảo tính nhân văn nhưng cũng đồng thời răn đe, cảnh tỉnh các đơn vị sử dụng lao động trong việc thực hiện nghĩa vụ đối với Nhà nước và với người lao động.

Tại  hội nghị, ban tổ chức còn nhận được nhiều ý kiến của các đại biểu đến từ Ủy ban MTTQ Việt Nam Thành phố, Liên hiện Hội Phụ nữ Thành phố, đại diện các quận huyện, Ban quản lý KCX-KCN Thành phố,.. về việc tăng cường thanh, kiểm tra người sử dụng lao động chậm đóng, trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động, lấy đó để các doanh nghiệp khác làm gương. Cùng với đó, tăng cường công tác truyền thông về Luật BHXH, Luật BHYT,.. các chính sách an sinh xã hội của Đảng và Nhà nước; chính sách nhân văn của BHXH, BHYT, BHTN đến người lao động và nhân dân.

Trương Đăng