Hồ sơ, số lượng, thời hạn giải quyết: Thực hiện theo quy định của Bảo hiểm xã hội Việt Nam. Đáng chú ý, thủ tục không thu lệ phí.
Đối tượng tham gia: Rất đa dạng, bao gồm cả khu vực công và tư, như: cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, tổ chức quốc tế hoạt động tại Việt Nam, hộ gia đình, tổ hợp tác, cá nhân có sử dụng lao động theo hợp đồng…
Những quy định này thể hiện nỗ lực cải cách hành chính của ngành Nội vụ trong việc đơn giản hóa quy trình, tăng cường tính minh bạch và giảm gánh nặng thủ tục cho các bên liên quan.
Bảo hiểm thất nghiệp được xem là “lưới đỡ” an sinh quan trọng cho người lao động khi mất việc làm, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế đang đối mặt với nhiều biến động như hiện nay: doanh nghiệp tái cấu trúc, chuyển đổi số, biến đổi khí hậu và xu hướng cắt giảm nhân sự sau đại dịch.
Theo số liệu của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, chỉ tính riêng quý I/2025, đã có hơn 182.000 người nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp, phần lớn là lao động trong các ngành dệt may, chế biến chế tạo, dịch vụ lưu trú và ăn uống. Việc tham gia BHTN giúp họ có nguồn tài chính tạm thời để ổn định cuộc sống, đồng thời được hỗ trợ học nghề và tìm kiếm việc làm mới.
Không chỉ là chính sách hỗ trợ thụ động, BHTN còn mang tính chủ động tái hòa nhập thị trường lao động, góp phần giảm thiểu thất nghiệp kéo dài và ổn định an sinh xã hội. Từ năm 2021 đến nay, hơn 400.000 lao động đã được hỗ trợ học nghề từ quỹ BHTN, với tỷ lệ quay lại thị trường lao động sau đào tạo đạt trên 70%.
Mặc dù quy trình tham gia và thụ hưởng bảo hiểm thất nghiệp đã có bước cải thiện, song trên thực tế vẫn tồn tại một số vướng mắc như: Tỷ lệ lao động tham gia BHTN còn thấp ở khu vực phi chính thức, nhất là trong nhóm lao động thời vụ, giúp việc gia đình, bán hàng nhỏ lẻ… Điều này khiến nhiều người lao động không có "lá chắn" tài chính khi mất việc. Thủ tục hưởng trợ cấp thất nghiệp còn rườm rà, người lao động phải nộp hồ sơ trực tiếp tại trung tâm dịch vụ việc làm và mất thời gian chờ duyệt. Việc ứng dụng công nghệ thông tin còn chưa đồng bộ. Công tác hỗ trợ học nghề chưa sát thực tế, còn hình thức, không phù hợp với nhu cầu của người lao động lẫn thị trường tuyển dụng hiện nay.
Để nâng cao hiệu quả chính sách BHTN, trong thời gian tới, cần tiếp tục Đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến chính sách đến người lao động, nhất là trong khu vực phi chính thức. Tăng cường thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm hành vi trốn đóng, nợ đóng BHTN.
Ứng dụng công nghệ số trong quản lý hồ sơ BHTN, cho phép nộp hồ sơ, theo dõi tiến độ và nhận kết quả trực tuyến. Bộ Nội vụ và Bảo hiểm xã hội cần phối hợp xây dựng hệ thống dữ liệu đồng bộ, liên thông với cơ quan quản lý lao động và việc làm.
Đổi mới hoạt động hỗ trợ học nghề theo hướng "nghề học gắn với việc làm", xây dựng chương trình đào tạo ngắn hạn, linh hoạt, có thể học online hoặc tại địa phương. Cần có cơ chế liên kết giữa trung tâm dịch vụ việc làm và doanh nghiệp sử dụng lao động để tư vấn, định hướng nghề nghiệp sát thực tế. Cải tiến quy trình giải quyết thủ tục, đảm bảo đúng hạn, đúng đối tượng, tránh tình trạng trục lợi quỹ bảo hiểm thất nghiệp.
Quyết định 315/QĐ-BNV của Bộ Nội vụ không chỉ là một bước điều chỉnh hành chính kỹ thuật mà còn phản ánh nỗ lực cải cách thể chế vì người lao động. Khi được triển khai đồng bộ, chính sách bảo hiểm thất nghiệp không chỉ giúp người lao động “vượt qua cú sốc mất việc” mà còn là công cụ thúc đẩy tái cơ cấu thị trường lao động một cách bền vững. Đây là lúc cần sự phối hợp mạnh mẽ giữa các cơ quan chức năng, doanh nghiệp và người lao động để chính sách BHTN thực sự đi vào cuộc sống một cách hiệu quả và công bằng./.
Thục Quyên
In bài viết này
