Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện cơ chế, chính sách phát triển đội ngũ cán bộ quản lý về GDNN
Cán bộ quản lý giáo dục nghề nghiệp (GDNN) bao gồm cán bộ của cơ quan Nhà nước chịu trách nhiệm quản lý về giáo dục nghề nghiệp (cán bộ của Tổng cục GDNN, cán bộ phụ trách công tác giáo dục nghề nghiệp của các Bộ, ngành; lãnh đạo Sở Lao động - Thương binh và Xã hội phụ trách công tác giáo dục nghề nghiệp và cán bộ của phòng giáo dục nghề nghiệp thuộc Sở, cấp huyện) và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục nghề nghiệp gồm Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, Trưởng/Phó Khoa, Phòng, Ban, Tổ chuyên môn... tại các trường cao đẳng, trường trung cấp, trung tâm giáo dục nghề nghiệp. Cán bộ quản lý GDNN có nhiệm vụ chính là xây dựng các cơ chế, chính sách, pháp luật về giáo dục nghề nghiệp, triển khai các hoạt động thi hành pháp luật để quản lý GDNN, hoạch định chiến lược, xây dựng kế hoạch phát triển và huy động các nguồn lực, nhằm đảm bảo các quy định của pháp luật về GDNN được thực thi; ra quyết định để quản lý, tổ chức và điều hành các hoạt động GDNN nhằm đảm bảo phát triển nhà trường theo sứ mạng, tầm nhìn và mục tiêu đào tạo.

Thực hiện Nghị quyết số 76/NQ-CP ngày 3/9/2016 của Chính phủ, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội là cơ quan quản lý Nhà nước về GDNN ở trung ương; Sở Lao động - Thương binh và Xã hội là cơ quan chuyên môn giúp UBND tỉnh thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về GDNN ở địa phương. Đáp ứng yêu cầu đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động GDNN, đội ngũ cán bộ quản lý GDNN đã tăng nhanh về quy mô và chất lượng đội ngũ ngày càng được cải thiện hướng tới các tiêu chuẩn, năng lực cho từng vị trí công tác. Theo thống kê, tổng số cán bộ quản lý GDNN hiện nay khoảng 20.600 người, trong đó Tổng cục GDNN: 188 người (có 63% cán bộ quản lý có trình độ thạc sỹ, tiến sĩ), các Bộ, ngành gần 180 người; Phòng GDNN thuộc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội trên 450 người; Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội cấp huyện: 800 người; cán bộ quản lý cơ sở giáo dục nghề nghiệp gần 19.200 người (trong đó, trường cao đẳng: 10.300 người, trường trung cấp: 5.150 người và trung tâm GDNN: 3.700 người); 42% cán bộ quản lý cơ sở GDNN có trình độ sau đại học.

Tầm quan trọng và yêu cầu chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý GDNN luôn được quan tâm, phát triển và được cụ thể hóa trong Luật Giáo dục nghề nghiệp và dự thảo Chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp (trong các tiêu chuẩn, điều kiện đối với Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng phụ trách đào tạo trường cao đẳng, trường trung cấp và Giám đốc trung tâm GDNN có tiêu chuẩn phải có kinh nghiệm và qua đào tạo, bồi dưỡng về nghiệp vụ quản lý GDNN). Việc phát triển, chuẩn hóa đội ngũ cán bộ quản lý GDNN đã được xác định là một trong những giải pháp đột phá để thực hiện chiến lược phát triển (Quyết định số 630/QĐ-TTg ngày 29/5/2012 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển dạy nghề giai đoạn 2011-2020). Triển khai thực hiện Luật Giáo dục nghề nghiệp, Tổng cục GDNN đã xây dựng, ban hành chương trình đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ, kỹ năng về quản lý GDNN cho đối tượng cán bộ quản lý Nhà nước và cán bộ quản lý cơ sở GDNN. Chương trình luôn được cập nhật, bổ sung phù hợp với yêu cầu đổi mới; tập trung đào tạo, bồi dưỡng những nội dung mới, như: định hướng đổi mới và nâng cao chất lượng; quản trị cơ sở GDNN theo hướng tiếp cận hiện đại; quản lý và phát triển chương trình theo tiếp cận chuẩn đầu ra trong GDNN; tổ chức, quản lý đào tạo theo tích lũy môđun, tín chỉ; bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý và phát triển đội ngũ nhà giáo; công tác truyền thông về GDNN; chuyển đổi số để nâng cao hiệu quả quản lý cơ sở GDNN; GDNN kết nối doanh nghiệp, thị trường lao động và giải quyết việc làm; cơ chế, chính sách, công tác quản lý, sử dụng tài sản công và phát triển hoạt động dịch vụ. Đến nay, 8.500 lượt cán bộ quản lý đã được đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý cơ sở GDNN đáp ứng yêu cầu, điều kiện về vị trí lãnh đạo, quản lý trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Hàng năm có nhiều lãnh đạo Tổng cục, lãnh đạo các Vụ, đơn vị, các chuyên viên của Tổng cục và các Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng các trường cao đẳng, trung cấp cũng tham gia đào tạo, bồi dưỡng về nội dung, yêu cầu mới do các nước có nền GDNN tiên tiến và các tổ chức quốc tế có uy tín tổ chức đào tạo.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, đội ngũ cán bộ quản lý GDNN vẫn còn nhiều điểm hạn chế, chưa thích ứng tốt nhất với yêu cầu mới về quản lý GDNN cả quy mô và chất lượng. Có nhiều nguyên nhân trong đó, công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý về GDNN đã có cải thiện nhưng chưa làm thay đổi căn bản về chất của cán bộ quản lý; thiếu một cơ quan chuyên sâu đào tạo, trong khi các nước trên thế giới đều có một cơ quan rõ ràng để đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ này; đa số cán bộ quản lý GDNN chưa được đào tạo một cách có hệ thống, bài bản về công tác quản lý; trình độ và năng lực điều hành quản lý còn bất cập, chưa chuyên nghiệp; làm việc chủ yếu dựa vào kinh nghiệm cá nhân; tư duy quản trị theo kiểu quản lý hành chính; chỉ huy, mệnh lệnh, trên bảo, dưới chấp hành; mối quan hệ giữa các bộ phận trong cơ sở GDNN còn lỏng lẻo, chưa tạo được sức mạnh chung trong hoạt động đào tạo của nhà trường; cán bộ quản lý Nhà nước về GDNN ở các địa phương còn thiếu và yếu, kiêm nhiệm, thường xuyên luân chuyển, thay đổi vị trí việc làm, năng lực chuyên sâu về quản lý GDNN còn hạn chế nên việc thực thi nhiệm vụ quản lý nhà nước về GDNN còn lúng túng, hiệu quả thực hiện chưa cao.

Dự thảo Chiến lược phát triển Kinh tế - Xã hội Việt Nam giai đoạn 2021-2030 đã khẳng định “Tiếp tục phát triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao là một trong ba đột phá chiến lược”; tại Chỉ thị số 24/CT-TTg ngày 28/5/2020, Thủ tướng Chính phủ đã nêu rõ những nội dung, yêu cầu cần thực hiện để phấn đấu đến năm 2030, giáo dục nghề nghiệp Việt Nam tiếp cận trình độ các nước ASEAN-4, đến năm 2045 tiếp cận trình độ các nước G20. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang làm biến chuyển không ngừng mọi mặt đời sống kinh tế xã hội và thị trường lao động, đòi hỏi sự đáp ứng linh hoạt của hệ thống GDNN. Trước những kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và xã hội về đổi mới, nâng cao chất lượng GDNN, trong đó đội ngũ cán bộ quản lý GDNN là lực lượng tiên phong đi đầu trong việc đổi mới và nâng cao chất lượng. Với những thách thức, yêu cầu đổi mới hiện nay, đòi hỏi cán bộ quản lý GDNN cần phải được đào tạo bồi dưỡng để chuẩn hóa về chuyên môn, nghiệp vụ quản lý. Việc tăng cường, phát triển đội ngũ cán bộ quản lý GDNN có chuyên môn tốt; sáng tạo; chuyên nghiệp; hội nhập; chủ động thích ứng trong thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư phải xác định đây là một trong các giải pháp đột phá trong Chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045. Vì vậy, cần tập trung triển khai một số giải pháp sau:

- Xây dựng khung năng lực của cán bộ quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục nghề nghiệp.

- Nghiên cứu hoàn thiện chế độ, chính sách đối với đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục nghề nghiệp để không chỉ tạo hành lang pháp lý cho hoạt động lãnh đạo mà còn là động lực thúc đẩy sáng tạo, nhiệt tình, có trách nhiệm của đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục nghề nghiệp.

- Thành lập Viện hoặc Học viện hiện đại với chức năng đào tạo, bồi dưỡng nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục nghề nghiệp; nghiên cứu khoa học nhằm hình thành đội ngũ cán bộ có tính chuyên nghiệp, hiệu quả đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm vụ trong thời kỳ mới.

- Thu hút tuyển chọn, bố trí, sắp xếp và sử dụng đội ngũ cán bộ quản lý GDNN theo đúng quy định của pháp luật và có năng lực, kỹ năng quản lý, chuyên môn, tâm huyết với GDNN.

- Phải khảo sát, đánh giá chất lượng của đội ngũ cán bộ quản lý GDNN để xây dựng kế hoạch, thiết kế chương trình đào tạo, bồi dưỡng phù hợp từng đối tượng; đảm bảo mục tiêu đào tạo, bồi dưỡng.

- Xây dựng, phát triển các bộ tài liệu về nội dung, kiến thức quản lý nhà nước về GDNN; tài liệu bồi dưỡng kỹ năng quản lý, quản trị cơ sở GDNN và các tài liệu có liên quan phục vụ cho đào tạo, bồi dưỡng chuẩn hóa cho các đối tượng cán bộ quản lý.

- Đối với cán bộ quản lý Nhà nước của Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp: nắm vững Luật GDNN và các luật có liên quan, các văn bản QPPL để tham mưu triển khai thực thi trên thực tế; kỹ năng, kỹ thuật xây dựng cơ chế, chính sách, chiến lược, quy hoạch, văn bản QPPL về GDNN; cách nghiên cứu đề xuất những vấn đề mới của GDNN; những vấn đề quản trị hệ thống, đào tạo theo hướng mở, linh hoạt, gắn chặt với thị trường lao động và doanh nghiệp, kiến thức quản trị, bảo đảm chất lượng, kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong công tác quản lý; nâng cao trình độ ngoại ngữ để sẵn sàng tham gia các chương trình, học tập, hội thảo quốc tế trực tuyến.

- Đối với cán bộ làm công tác GDNN của các Bộ, ngành và địa phương: hướng dẫn thực hiện nội dung chuyên môn, nghiệp vụ về hoạt động GDNN của cơ sở giáo dục nghề nghiệp trong phạm vi ngành, lãnh thổ nhằm đảm bảo các hoạt động triển khai đúng các quy định của pháp luật về GDNN; xây dựng kế hoạch phát triển GDNN của ngành, địa phương; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong công tác quản lý. Thanh tra, kiểm tra việc thực hiện pháp luật về GDNN trên địa bàn theo thẩm quyền.

- Đối với cán bộ quản lý tại cơ sở giáo dục nghề nghiệp: nâng cao năng lực quản trị nhà trường theo hướng hiệu quả bao gồm công tác tuyển sinh, tổ chức đào tạo, kế hoạch đào tạo, đánh giá kết quả, bảo đảm chất lượng; năng lực quản lý sự thay đổi, nhạy bén với xu thế thị trường, năng lực giải quyết những khó khăn nảy sinh trong thực tiễn; triển khai đúng các văn bản quy phạm pháp luật về GDNN; ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý dạy, học và công tác truyền thông; vận hành, tổ chức và quản lý các hoạt động về GDNN nhằm đảm bảo phát triển nhà trường theo sứ mạng, tầm nhìn và mục tiêu đào tạo.

Trong năm 2021 bên cạnh tiếp tục đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng, nghiệp vụ quản lý cho đội ngũ cán bộ quản lý cơ sở GDNN để đảm bảo đủ tiêu chuẩn, điều kiện theo quy định, còn phải tập trung đào tạo, bồi dưỡng nâng cao kỹ năng, nghiệp vụ quản lý và quản trị nhà trường cho khoảng 1.800 cán bộ quản lý của Tổng cục, của 63 Sở và các cơ sở GDNN để thích ứng với yêu cầu đổi mới giáo dục nghề nghiệp./.      Trần Quốc Huy