Mô hình tiếp cận học nghề sớm sau khi học sinh kết thúc THCS được một số nước tiên tiến áp dụng và rất thành công như Đức, Nhật bản. Ở Đức thực hiện mô hình đào tạo kép (gắn đào tạo tại cơ sở đào tạo và đào tạo tại doanh nghiệp) cho học sinh sau tốt nghiệp THCS. Đặc biệt ở Nhật bản mô hình “học nghề chương trình 9+” gọi tắt là KOSEN (Kougyuo Kotou Senmon Gakko) – là mô hình đào tạo kỹ sư thực hành của Nhật Bản đã được thực hiện từ 1960 và đã rất thành công.

Mô hình đào tạo 9+ sẽ có một lượng lớn lao động được tiếp cận thị trường lao động sớmRõ ràng là các mô hình đào tạo này đã cho phép một hướng tiếp cận dạy nghề mang tính thực tế cao. Người học sớm được tiếp xúc với hoạt động sản xuất tại doanh nghiệp nên khả năng và năng lực thực hành tốt, khả năng ra trường có việc làm rất cao (theo đánh giá của các nước này gần như 100% người học xong các chương trình này đều có việc làm đúng nghề đã học).

Mô hình này mang tính mở cao trong hệ thống giáo dục, người học có thể học tiếp để lấy bằng cấp cao hơn nếu có nhu cầu. Đặc biệt, một lượng lớn lao động được tiếp cận thị trường lao động sớm (19 - 20 tuổi), điều đó đồng nghĩa các em sớm có thu nhập và ổn định cuộc sống so với tốt nghiệp THPT rồi mới đi học cao đẳng, đại học (22 - 23 tuổi) mới tiếp cận thị trường lao động. Qua đó, tăng nguồn nhân lực được đào tạo sớm cho thị trường lao động, giảm bớt lao động phổ thông (không được đào tạo), tăng cơ hội phát triển của người lao động; đồng thời, giảm chi phí đào tạo so với kết quả đầu ra của người học không theo mô hình 9+ vì giảm được thời gian đào tạo…

Giờ thực hành trên máy của lớp 59 QTM (quản trị mạng) hệ 9+ Khoa Công nghệ thông tin (Trường Cao đẳng Cơ khí nông nghiệp)Trên thực tế, từ nhiều năm nay (năm 1998), Trường Cao đẳng Cơ khí nông nghiệp (đóng tại xã Tam Hợp, huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc) về bản chất đã thực hiện mô hình 9+ dưới hình thức học song hành đào tạo, nghề dài hạn (ra trường đạt thợ bậc 3/7),  trung cấp nghề và bây giờ là bây giờ là trung cấp cộng với học chương trình văn hóa THPT hệ GDTX. Kết thúc khóa học, học sinh tham gia các kỳ thi tốt nghiệp và đạt kết quả sẽ được cấp bằng nghề và bằng Văn hóa THPT theo qui định của hệ thống giáo dục nghề nghiệp và Bộ Giáo dục và Đào tạo. Phương thức đào tạo này như cách gọi hiện nay là “Chương trình 9+”.

Nhiều bạn trẻ đã chọn tham gia Chương trình đào tạo 9+ để sớm có việc làm ổn định cuộc sốngĐánh giá về Chương trình đào tạo 9+, TS. Phạm Thị Lan Phương, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Cơ khí nông nghiệp, cho biết: Chương trình 9+ thể hiện rõ chính sách phân luồng đào tạo nghề sau THCS của Nhà nước. Định hình rõ cho người đích đến và có thể đạt được theo con đường học nghề (kỹ sư thực hành) ngay từ khi Tốt nghiệp THCS, tránh được việc có một lượng lớn học sinh tốt nghiệp THPT mà không học tiếp tham gia ngay vào lao động phổ thông mà không được đào tạo nghề. Từ đó, dẫn đến phí phạm một nguồn lao động tương đối lớn có trình độ văn hóa mà không có được kỹ năng nghề nghiệp. Đáp ứng một số lượng lớn người học để có nhu cầu học tập theo hướng học nghề để tham gia sản xuất mà không không có nhu cầu theo hướng học hàn lâm (không mất thời gian 3 năm riêng biệt chỉ học văn hóa THPT).

Ông cha ta có câu: “ruộng bề bề không bằng nghề trong tay”, hàm ý nói đến tầm quan trọng của việc học nghề, có nghề và làm nghề. Ngày nay, những quan niệm ấy vẫn còn nguyên giá trị, giúp thanh niên có định hướng để lập thân, lập nghiệp, kiến tạo tương lai. Hơn ai hết các bạn trẻ cũng nhận thức rõ rằng đại học không phải là cánh cửa duy nhất để vào đời, thay vào đó từ rất sớm họ đã mạnh dạn chọn học một nghề nào đó mà mình yêu thích. Bởi họ tin rằng, có nghề sẽ có tương lai.

Sau khi học xong, các em sẽ được nhà trường giới thiệu việc làm ngayVới nhiều học sinh và rất nhiều bạn trẻ đã chủ động chọn cho mình lối vào đời không bằng đại học, đó là học xong chương trình THCS đăng kí theo học mô hình đào tạo 9+ ở các trường Cao đẳng. Vừa học văn hóa vừa học nghề để tiết kiệm thời gian học, tiết kiệm tiền bạc, nhanh chóng tham gia vào thị trường lao động. Thực tế, trên thị trường lao động đã chứng minh, trong khi rất nhiều cử nhân ra trường loay hoay tìm kiếm việc làm, thì nhân lực học nghề và có tay nghề lại đang được rất nhiều doanh nghiệp săn đón, mời gọi.

Mới đây (ngày 9/7/2020), chúng tôi có dịp được chứng kiến tiết dậy của cô trò lớp 59 QTM (quản trị mạng) hệ 9+ Khoa Công nghệ thông tin của Trường Cao đẳng Cơ khí nông nghiệp. Là một trong những nhiều học sinh lựa chọn học theo mô hình đào tạo 9+, em Kỳ Văn Huy (sinh năm 2004), người dân tộc Dao ở xã Minh Quang, huyện Tam Đảo (tỉnh Vĩnh Phúc), chia sẻ: Sau khi học hết lớp 9, em quyết định đi học nghề tin học văn phòng, lưa chọn nghề này em thấy phù hợp với khả năng bản thân và em thấy thị trường lao động đang rất cần nghề này. Qua thời gian học tập, em nhận thấy chương trình học văn hóa không khác gì so với chương trình học phổ thông, thậm chí còn thấy thoải mái hơn rất nhiều, vì không bị áp lực nhiều bài vở như các bạn cùng trang lứa theo học THPT. Về học nghề, các thầy cô dạy rất dễ hiểu, kiến thức và kỹ thuật không quá khó, chương trình học cũng vừa sức.

Mô hình đào tạo 9+ đã được nhiều phụ huynh, học sinh đánh giá rất caoEm Trần Thị Minh Ánh (sinh năm 2003) ở xã Thanh Lãng, huyện Bình Xuyên (Vĩnh Phúc) học sinh thứ 2 lớp 58 CĐT1 hệ 9+ Khoa Điện tử điện lạnh, tâm sự: Tốt nghiệp THCS, em mong muốn đi học nghề để sớm có công việc ổn định. Ban đầu, bố mẹ cũng không hài lòng với quyết định của em, nhưng đến nay gia đình em đã hiểu rất rõ chỉ trong 3 năm là em có 02 bằng, vừa có bằng tốt nghiệp THPT vừa có bằng trung cấp và có cơ hội liên thông lên cao đẳng, tiết kiệm rất nhiều thời gian và tiền bạc. Bố mẹ em đã hài lòng hơn với việc cho em được chủ động theo đuổi nghề mình yêu thích. Ở trường, lí thuyết đến đâu thực hành đến đó, kiến thức thầy cô truyền đạt dễ hiểu lại không phải học sách vở nhiều mà được tiếp xúc với thực tế. Học xong, em sẽ được nhà trường giới thiệu việc làm ngay, không lo bị thất nghiệp…

Hiện nay, Trường Cao đẳng Cơ khí nông nghiệp đang đào tạo trên 1.600 học sinh hệ 9+, vừa học song song kiến thức THPT vừa học nghề ở 21 ngành, nghề. Trong đó, một số nghề được nhiều học sinh theo học nhằm đón đầu nhu cầu của thị trường lao động như: Công nghệ thông tin, Điện tử - Điện lạnh, Điện Công nghiệp, Công nghệ ô tô, Cơ khí, Cắt gọt kim loại…

Thầy Nguyễn Xuân Thủy, Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Cơ khí nông nghiệp, trao đổi: Học sinh chương trình 9+, sau khi tốt nghiệp ra trường, tỷ lệ học sinh đi làm chiếm khoảng 70 - 80%, còn lại 20 – 30% các em có nguyện vọng học liên thông lên Cao đẳng với thời gian học khoảng 15 tháng là có bằng Cao đẳng. Chương trình đào tạo 9+ mang lại nhiều lợi ích cho người học, bởi tính ưu việt của chương trình là học phí thấp cùng với nhiều chính sách hỗ trợ của UBND tỉnh nên vấn đề học phí không còn là gánh nặng với gia đình học sinh. 18 tuổi tốt nghiệp ra trường các em có thể tham gia ngay vào thị trường lao động, ưu việt hơn so với lựa chọn tham gia học xong THPT rồi mới học nghề. Thông qua tư vấn tuyển sinh trực tiếp tại các Trường THCS, các bậc phụ huynh học sinh rất yên tâm tin tưởng nhà trường, cùng động viên, ủng hộ sự lựa chọn của con em mình. Liên tục mỗi khóa, trường chưa bao giờ có số tuyển đầu vào dưới 500 học sinh/năm. Học sinh ra trường đã đóng góp tốt cho nguồn nhân lực của doanh nghiệp trong, ngoài tỉnh.

Để chương trình đào tạo 9+ đạt hiệu quả, TS. Phạm Thị Lan Phương, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Cơ khí nông nghiệp, cho biết thêm: Hiện tại, Bộ Giáo dục và Đào tạo vẫn chưa ban hành nội dung chương trình giảng dạy văn hóa cho trình độ trung cấp đầu vào THCS và cơ chế phối hợp giám sát theo qui định. Do đó, các cơ sở dạy nghề chưa có cơ sở để triển khai thực hiện chương trình văn hóa theo qui định của luật và không thể xác nhận “hoàn thành khối lượng kiến thức văn hoá THPT” cho người học theo qui định của Luật Giáo dục. Chính vì vậy, các Bộ liên quan sớm ban hành chương trình và qui định thực hiện chương trình để các trường có căn cứ thực hiện cho các khóa đào tạo. Nếu có văn bản hướng dẫn về vấn đề này sẽ giúp các cơ sở giáo dục nghề nghiệp tháo gỡ “nút thắt” thu hút học sinh đi học nghề.