Gặp chú Tư Long tại ấp Phú Thọ 1, xã Hiếu Trung, huyện Tiểu Cần, chúng tôi cảm nhận được sự bình dị qua cách trò chuyện của chú và cả việc bố trí các vật dụng trong căn nhà tình nghĩa được xây dựng vào năm 2013. Một chiếc giường sắt vừa đủ cho một người nằm, một chiếc võng được đặt gần kệ ti-vi là nơi chú nghỉ ngơi và theo dõi tin tức hàng ngày. Chân dung Bác Hồ, chân dung các vị Tổng Bí thư qua các thời kỳ được treo trang trọng phía trên một chiếc bàn dài để uống trà; chung quanh nhà là các loại cây ăn trái và rau, củ ngắn ngày do chính tay chú trồng và chăm sóc.

17 tuổi, chú Tư thoát ly gia đình tham gia cách mạng với vai trò là chiến sĩ cứu thương rồi du kích và là Xã Đội phó phụ trách diệt ác tại xã Tân Hòa, huyện lỵ Tiểu Cần, tỉnh Cửu Long lúc 20 tuổi. Người thanh niên trẻ với sự gan dạ và mưu lược được cấp trên giao phó nhiều nhiệm vụ quan trọng, dẫn mũi an toàn cho nhiều đồng đội chiến đấu và thuần thục với lối đánh “đội mồ” linh hoạt, nhanh gọn, chính xác. Chú Tư và đồng đội đã tiêu diệt hàng chục tên lính dân vệ và ác ôn, thu nhiều súng, đạn, quân trang, quân dụng.

Với giọng kể rành mạch, có lúc đôi mắt ánh lên như sống lại những ngày tháng chiến đấu kiên cường cùng đồng đội. Khoảng tháng 3/1972, chú Tư được đồng chí Út Tổng là Bí thư huyện lỵ Tiểu Cần giao nhiệm vụ cùng với đồng chí Ba Bê tiêu diệt tên Cò Mẫn là Trưởng chi Cảnh sát ở chi khu Tiểu Cần.

Để thực hiện nhiệm vụ, chú Tư mượn 02 chiếc áo bà ba đen rồi cùng đồng đội hóa trang thành phụ nữ. Ngay trong đêm, cả hai đào hố chôn trái mìn bộc phá hơn 20kg trên đoạn lộ Tân Đại đi Đập Bà Lãnh đến gần sáng. Đúng như dự đoán, khoảng 06 giờ 30 sáng, chiếc xe Jeep của tên Mẫn từ hướng Tiểu Cần chạy tới. Hai tên lính dân vệ mở đường cho Mẫn phát hiện “hai cô gái” và đi thẳng về hướng chú Tư và đồng đội. Rất nhanh trí, chú Tư che chắn cho đồng đội giả vờ đi vệ sinh nên 2 tên này bỏ đi. Khi chiếc xe Jeep lao thẳng đến mục tiêu, Chú Tư và đồng đội nhấn kíp trái bộc phá làm nổ chiếc xe Jeep nhưng tên Mẫn đã trốn thoát. Chú Tư và đồng đội cũng may mắn thoát khỏi vòng vây của địch. Tuy không diệt được tên Mẫn nhưng đòn đánh của Chú Tư và đồng đội đã khiến địch hoang mang, lo sợ.

Chú Tư nói vui rằng, tham gia cách mạng là biết trước có thể “lên bàn thờ ngồi” bất cứ lúc nào nhưng chú chưa bao giờ nao núng. Có khi chưa đầy một tháng, chú bị thương hai lần. Lần nặng nhất là khoảng tháng 11/1972, khi vết thương ở cổ còn đang băng bó thì chú xung phong dẫn mũi cho đồng đội từ ấp Phú Thọ 1, xã Hiếu Trung đến ấp Đại Mong, xã Phú Cần nhưng đến ấp An Cư, xã Tân Hòa thì bị mìn nổ. Bảo vệ an toàn cho đồng đội nhưng chú Tư bị thương nặng phải phẫu thuật ngay. Vết thẹo dài gần một gang tay ở bụng chú Tư là do mổ cắt bỏ một trái thận và 04 khúc ruột. Lúc đó, 02 tay, 02 chân chú được đồng đội cột lại để phẫu thuật sống. Khi chú Tư còn chưa tỉnh hẳn thì lính càn quét. Lúc đó, chú quyết “chia 2” với địch nếu bị phát hiện nên nhờ đồng đội đưa cho một trái lưu đạn kẹp bên mình. Qua trận tưởng không thể sống đó, chú Tư đã cùng đồng đội tham gia nhiều trận đánh khác góp phần giải phóng chi khu huyện lỵ Tiểu Cần vào lúc 17 giờ, ngày 30/4/1975. Sau giải phóng, chú Tư gắn bó với lực lượng công an và đi sâu về lĩnh vực an ninh cho đến khi nghỉ hưu vào năm 2012.

Nhắc đến chú Tư Long, nhiều đồng đội cũ vẫn nhớ về sự bản lĩnh, cương quyết, mưu trí, gan dạ, sự chí công vô tư trong công tác lãnh, chỉ đạo. Thượng tá Trần Văn Để, Phó trưởng Công an huyện Tiểu Cần nói: đồng chí Tư Long là lãnh đạo giỏi, có tầm nhìn xa. Năm 1990, khi là Trưởng Công an huyện Tiểu Cần, đồng chí Tư Long đã chủ động tham mưu Huyện ủy Tiểu Cần ban hành Chỉ thị số 01 về tranh thủ người có uy tín trong dân tộc - tôn giáo. Đây là nội dung quan trọng để thực hiện hiệu quả công tác an ninh ở địa phương, bởi Tiểu Cần là địa bàn đặc thù về dân tộc, tôn giáo. Bản thân đồng chí Tư Long là người có mạng lưới rộng, tranh thủ được sự giúp đỡ của rất nhiều vị chức sắc trong tôn giáo trong công tác bảo đảm an ninh trật tự ở địa phương; ngăn chặn kịp thời âm mưu tuyên truyền, tán phát tài liệu phản động, bảo đảm an ninh trật tự ở địa phương trong thời gian nước ta đăng cai tổ chức Hội nghị APEC lần thứ 14.

Nói được làm được, làm đến nơi đến chốn; chắc chắn, chặt chẽ trong công tác nhưng linh hoạt, mềm dẻo trong xử lý các tình huống là điều mà Trung tá Thạch Bé Hai, Đội trưởng Đội An ninh Công an huyện Tiểu Cần luôn học hỏi từ chú Tư Long. Am hiểu phong tục tập quán của đồng bào Khmer, tùy từng trường hợp, từng thời điểm chú Tư lựa chọn biện pháp đấu tranh với đối tượng. Lúc cương, lúc nhu, đưa ra lập luận hợp tình, hợp lý, khiến đối tượng bị thuyết phục và thừa nhận hành vi vi phạm pháp luật.

Có uy tín với các ngành, với Huyện ủy, UBND huyện và Ban Giám đốc Công an tỉnh, chú Tư Long đã tranh thủ được sự ủng hộ của cấp trên trong công tác xây dựng lực lượng cho đơn vị; đào tạo, bồi dưỡng cán bộ kế thừa, xây dựng trụ sở làm việc khang trang. Trong thời gian công tác, có những đơn vị, cá nhân muốn giúp đỡ chú Tư trong việc xây nhà, xây đường vào nhà, chú Tư đều khéo léo chuyển tấm lòng của các đơn vị, cá nhân trên đến các hộ dân có hoàn cảnh khó khăn hơn.

Gần 10 năm về nghỉ hưu, chú Tư Long hài lòng với cuộc sống bình dị và luôn quan tâm dìu dắt, giúp đỡ cán bộ, chiến sĩ trẻ trong thực hiện nhiệm vụ bảo đảm an ninh trật tự. Cảm động trước câu chuyện của chú Tư Long, tác giả Tống Công Luận đã viết bài vọng cổ “Nhớ người chiến sĩ an ninh” để khắc họa lại sự ngoan cường và tấm lòng nhân hậu của người chiến sĩ an ninh - Đại tá Lê Thanh Long qua hơn 40 năm cống hiến cho sự nghiệp cách mạng.