Báo cáo được công bố đúng thời điểm các nhà lãnh đạo chính trị, giới doanh nghiệp và các tỷ phú hàng đầu thế giới tề tựu tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos, Thụy Sĩ. Sự kiện này cũng diễn ra song song với việc ông Donald Trump nhậm chức Tổng thống Hoa Kỳ, một chính quyền dự kiến sẽ có sự tham gia của nhiều cố vấn là tỷ phú, tiêu biểu như CEO của Tesla và SpaceX, Elon Musk. Bên cạnh đó, ông Trump cũng có kế hoạch thực hiện các chính sách cắt giảm thuế đáng kể cho những người giàu nhất nước Mỹ, điều này có thể làm gia tăng thêm khoảng cách giàu nghèo.

Trong khi tài sản của giới siêu giàu tăng trưởng chóng mặt, tình hình giảm nghèo trên toàn cầu lại diễn biến đáng lo ngại. Dữ liệu từ Ngân hàng Thế giới cho thấy, kể từ năm 1990, số lượng người sống trong cảnh nghèo với mức chi tiêu dưới 6,85 USD mỗi ngày hầu như không giảm, duy trì ở mức khoảng 3,6 tỷ người, chiếm 44% dân số thế giới. Đáng chú ý, trong số những người nghèo cùng cực, có mức sống dưới 2,15 USD mỗi ngày, tỷ lệ phụ nữ cao hơn nam giới tới 24,3 triệu người. Oxfam cảnh báo rằng, tiến trình giảm nghèo đang gần như bị đình trệ, việc thu hẹp khoảng cách giàu nghèo có thể đẩy nhanh tốc độ xóa bỏ tình trạng nghèo cùng cực lên gấp ba lần.

Báo cáo cũng chỉ ra sự tập trung tài sản đáng chú ý ở một số quốc gia. Tại Anh, tổng tài sản của các tỷ phú đạt 182 tỷ bảng Anh vào năm 2024, tỷ lệ cao nhất trong các nước thuộc nhóm G7. Năm ngoái, Vương quốc Anh có thêm 4 tỷ phú mới, nâng tổng số lên 57 người, bao gồm những tên tuổi như Mark Dixon (người sáng lập IWG), Sunder Genomal (ông trùm ngành may mặc Ấn Độ), Donald Mackenzie (đồng sáng lập CVC) và Jim Thompson (người sáng lập Crown Worldwide).

Trên phạm vi toàn cầu, năm 2024 chứng kiến sự gia tăng đáng kể về số lượng tỷ phú với 204 người mới gia nhập câu lạc bộ này, nâng tổng số lên 2.769 người. Tổng tài sản của nhóm này đã tăng từ 13.000 tỷ USD lên 15.000 tỷ USD, đánh dấu mức tăng lớn thứ hai trong lịch sử. Đáng chú ý, tài sản trung bình hàng ngày của top 10 người giàu nhất thế giới tăng gần 100 triệu USD. Thậm chí, nếu họ mất đi 99% tài sản hiện có, họ vẫn sẽ là những tỷ phú.

Báo cáo cũng đưa ra những ví dụ cụ thể về sự giàu có tập trung. Jeff Bezos, người sáng lập Amazon, đứng đầu danh sách với khối tài sản 219,4 tỷ USD, đế chế Amazon chiếm lĩnh phần lớn thị trường mua sắm trực tuyến ở nhiều quốc gia châu Âu. Aliko Dangote, người giàu nhất châu Phi, sở hữu khối tài sản 11 tỷ USD, nắm giữ vị thế gần như độc quyền trong thị trường xi măng ở Nigeria và có tầm ảnh hưởng lớn trên khắp lục địa.

Oxfam chỉ trích rằng phần lớn sự gia tăng tài sản này không đến từ hoạt động tạo ra của cải thực sự mà chủ yếu là do thừa kế, "chủ nghĩa thân hữu và tham nhũng" hoặc lợi dụng vị thế độc quyền. Theo báo cáo, khoảng 18% tài sản của các tỷ phú có nguồn gốc trực tiếp từ sức mạnh độc quyền.

Theo bảng xếp hạng tỷ phú theo thời gian thực của Forbes, những người giàu nhất hành tinh hiện nay bao gồm Elon Musk, Jeff Bezos, Mark Zuckerberg (nhà sáng lập Meta), Larry Ellison (đồng sáng lập Oracle) và Bernard Arnault (người đứng đầu tập đoàn LVMH). Sự kiện ông Musk, Bezos và Zuckerberg dự kiến sẽ cùng tham dự lễ nhậm chức của Tổng thống Trump cho thấy tầm ảnh hưởng ngày càng lớn của các tập đoàn công nghệ đối với chính trị.

Lê Nguyên