Gia đình chị Lò Thị Mai, dân tộc La Ha, ở bản Kẻ, xã Ngọc Chiến, huyện Mường La, trước đây ở nhà sàn và nhốt gia súc ngay dưới gầm nhà. Cấp ủy, chính quyền địa phương tuyên truyền, vận động và được Nhà nước hỗ trợ, gia đình chị đã xây dựng lại nhà ở kiên cố, có công trình vệ sinh riêng và không còn nhốt gia súc dưới gầm sàn.

Cùng với Mường La, Thuận Châu là huyện có đông đồng bào dân tộc La Ha sinh sống tại các xã Nong Lay, Chiềng La và Liệp Tè. Để giúp đồng bào La Ha vươn lên xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế, huyện Thuận Châu đã thực hiện nhiều chính sách hỗ trợ về đầu tư xây dựng hạ tầng cơ sở, hỗ trợ phát triển sản xuất. Thống kê, huyện hiện có 567 hộ, 2.587 nhân khẩu đồng bào dân tộc La Ha sinh sống tại 3 xã Nong Lay, Chiềng La và Liệp Tè (hơn 54% số hộ thuộc hộ nghèo). Trước thực trạng đó, để giúp đồng bào La Ha vươn lên xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế, huyện Thuận Châu đã triển khai thực hiện nhiều chính sách hỗ trợ như: Đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng (Chương trình 135); hỗ trợ vốn vay ưu đãi cho người dân thuộc hộ nghèo vùng khó khăn; chính sách với người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số; cấp không thu tiền một số ấn phẩm báo chí; hỗ trợ muối iốt phòng, chống bướu cổ; hỗ trợ đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt, giáo dục, y tế, văn hóa và nhiều chính sách hỗ trợ về nông, lâm nghiệp... nhất là chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế, xã hội dân tộc La Ha giai đoạn 2016-2025 theo Quyết định số 2086 của Thủ tướng Chính phủ đã góp phần thay đổi cuộc sống của người La Ha trên địa bàn huyện.

Theo bà Nguyễn Thúy Ngọc, Trưởng Phòng Dân tộc huyện Thuận Châu, một trong những giải pháp quan trọng là tập trung triển khai thực hiện các chương trình thúc đẩy phát triển nông nghiệp nhằm giúp đồng bào dân tộc La Ha thay đổi nhận thức, tập quán sản xuất nhỏ lẻ sang phát triển sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị. Từ năm 2019 đến nay, huyện Thuận Châu đã hỗ trợ 100% hộ dân tộc La Ha di chuyển chuồng trại chăn nuôi ra xa nơi ở và xây dựng chuồng trại mới với tổng số tiền hơn 2,2 tỷ đồng; hỗ trợ hơn 1,8 tỷ đồng cho 460 hộ cải tạo ao nuôi thủy sản; mở các lớp tập huấn, chuyển giao khoa học kỹ thuật cho gần 600 người về kỹ thuật trồng cây, ghép mắt, ủ phân trâu, bò... Từ sự hỗ trợ của Nhà nước, đời sống đồng bào dân tộc La Ha có nhiểu chuyển biến rõ rệt, người dân đã biết áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, nhiều mô hình trồng trọt, chăn nuôi được hình thành, cho hiệu quả kinh tế cao. Điển hình như hộ ông Lò Văn Hặc, bản Tát Ướt, xã Liệp Tè được tham gia các lớp tập huấn, chuyển giao KHKT và được tạo điều kiện cho vay nguồn vốn ưu đãi để mua con giống, làm chuồng trại chăn nuôi. Đến nay, gia đình ông nuôi 10 con trâu bò và hằng trăm con gia cầm, trồng 3 ha cây ăn quả, bắt đầu cho thu hoạch khoảng 100 triệu đồng/năm.

Bên cạnh đó, công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc, nâng cao đời sống tinh thần cho đồng bào La Ha cũng được quan tâm. Huyện Thuận Châu đã tổ chức 4 lớp truyền khẩu dạy tiếng dân tộc La Ha cho 239 học viên thuộc 2 xã Chiềng La và xã Nong Lay; hỗ trợ thiết bị nhà văn hóa bản cho 13 bản có dân tộc La Ha sinh sống với số tiền 390 triệu đồng; tổ chức khảo tả Lễ cúng bản (Xên bản) của dân tộc La Ha tại xã Nong Lay và Liệp Tè, nhằm giữ gìn nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc La Ha. Với sự quan tâm, đầu tư của Đảng, Nhà nước đối với vùng đồng bào dân tộc thiểu số nói chung và đồng bào dân tộc La Ha nói riêng thời gian qua, đã giúp người La Ha trên địa bàn huyện Thuận Châu vươn lên thoát nghèo, từng bước ổn định cuộc sống. Thời gian tới, huyện Thuận Châu tiếp tục thực hiện các chương trình, dự án hỗ trợ đào tạo nghề, hỗ trợ con giống, cải tạo ao, bè lồng cá trên mặt hồ để người dân La Ha phát triển kinh tế. Cùng với đó chú trọng khôi phục các lễ hội văn hóa và duy trì hoạt động của các đội văn nghệ ở các bản người La Ha; mở các lớp truyền khẩu tiếng dân tộc La Ha, góp phần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc La Ha.

Trên địa bàn tỉnh Sơn La hiện nay, đồng bào La Ha là dân tộc thiểu số có dưới 10.000 người, sinh sống tập trung tại 42 bản ở 17 xã thuộc các huyện Mường La, Quỳnh Nhai, Thuận Châu và Mộc Châu. Để đưa dân tộc La Ha vươn lên thoát khỏi đói nghèo, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần, bảo tồn và phát triển bản sắc văn hóa truyền thống, UBND tỉnh Sơn La đã ban hành Quyết định số 2477/QĐ-UBND ngày 20/9/2017 phê duyệt hỗ trợ và phát triển kinh tế -xã hội dân tộc La Ha giai đoạn 2017-2025 trên địa bàn để thực hiện Đề án hỗ trợ kinh tế - xã hội các dân tộc thiểu số rất ít người giai đoạn 2016-2025 theo Quyết định 2086/QĐ-TTg.

Những nội dung hỗ trợ của Đề án đã giúp đồng bào dân tộc La Ha thay đổi tập quán sinh hoạt, sản xuất, ổn định dân cư; từng bước nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào; bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống, trong đó có tiếng mẹ đẻ. Các công trình cơ sở hạ tầng và hỗ trợ sản xuất được hỗ trợ, đầu tư thêm, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế, góp phần giảm dần khoảng cách phát triển giữa các dân tộc trong tỉnh; tăng cường khối đại đoàn kết các dân tộc, tạo khí thế phấn khởi tin tưởng vào chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước.

Thực hiện Quyết định số 2086/QĐ-TTg, tỉnh Sơn La được cấp trên 62 tỷ đồng, trong đó vốn sự nghiệp trên 29 tỷ đồng. Nguồn vốn này, tỉnh Sơn La đã tập trung hỗ trợ đồng bào dân tộc La Ha phát triển sản xuất, chăn nuôi; hỗ trợ học sinh người dân tộc La Ha; tập huấn nâng cao trình độ năng lực sản xuất, các lớp học tiếng La Ha cho đồng bào. Cùng với đó, tỉnh tập trung duy trì, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc La Ha hiện nay đang bị mai một.

Trong giai đoạn tới, chính sách đối với đồng bào dân tộc La Ha được lồng vào Đề án tổng thể phát triển kinh tế -xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030 theo Nghị quyết 88/2019/QH14 ngày 18/11/2019 của Quốc hội. Do đó, Ủy ban Dân tộc tỉnh Sơn La sẽ rà soát lại toàn bộ từ cơ sở hạ tầng đến hỗ trợ sản xuất; những phong tục, tập quán, văn hóa tốt đẹp của đồng bào dân tộc La Ha đã bị mai một để khôi phục; đồng thời rà soát lại địa bàn sinh sống của đồng bào dân tộc La Ha để có các giải pháp phát triển hiệu quả hơn trong thời gian tới./.