NCUT trong đồng bào DTTS luôn được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm bởi những đóng góp của họ trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc nên đã có những chủ trương, chính sách đúng dắn nhằm khích lệ, động viên, hỗ trợ nhằm tiếp thêm tinh thần, nghị lực để họ tích cực, hăng hái tham gia vào các nhiệm vụ của địa phương, của dộng đồng dân cư. Sau một thời gian tổ chức thực hiện Chỉ thị số 06/2008/CT-TTg ngày 01/02/2008 của Thủ tướng Chính phủ về phát huy vai trò NCUT trong đồng bào DTTS trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành các quyết định nhằm điều chỉnh, bổ sung, cụ thể và phù hợp hơn chính sách đối với NCUT theo từng giai đoạn cách mạng, cụ thể: ngày 18/3/2011, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 18/2011/QĐ-TTg về Chính sách đối với NCUT trong đồng bào DTTS; đến ngày 07/10/2013, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 56/2013/QĐ-TTg về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Quyết định số 18/2011/QĐ-TTg; và gần đây nhất là Quyết định số 12/2018/QĐ-TTg ngày 06/3/2018 về tiêu chí lựa chọn, công nhận NCUT và chính sách đối với NCUT trong đồng bào DTTS.

Thái Nguyên là một tỉnh thuộc vùng Trung du miền núi Bắc Bộ, có 09 đơn vị hành chính cấp huyện (06 huyện, 02 thành phố, 01 thị xã; trong đó có 04 huyện miền núi, 01 huyện vùng cao). Đồng bào DTTS của tỉnh sinh sống chủ yếu ở 05 huyện miền núi, vùng cao gồm: Định Hóa, Võ Nhai, Phú Lương, Đồng Hỷ, Đại Từ. Trên địa bàn tỉnh có 123 xã, thị trấn thuộc vùng DTTS và miền núi (chiếm trên 90% diện tích toàn tỉnh).

Triển khai thực hiện các quyết định của Thủ tướng Chính và các văn bản hướng dẫn của các bộ, ngành Trung ương; trong 10 năm qua, trên địa bàn vùng DTTS và miền núi của tỉnh Thái Nguyên đã có gần 9.000 lượt NCUT được Chủ tịch UBND tỉnh quyết định công nhận. Để đảm bảo chính sách đối với NCUT trong đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên hoạt động hiệu quả, tỉnh luôn quan tâm, thực hiện tốt các chế độ chính sách cho NCUT như: Tổ chức hội nghị cung cấp thông tin, tham quan học tập; thăm hỏi ốm đau, nằm viện; thăm hỏi gia đình NCUT gặp khó khăn do thiên tai, bố, mẹ, vợ, chồng, con, bản thân NCUT qua đời…; tặng quà nhân dịp Tết Nguyên đán, Tết của các dân tộc và công tác biểu dương, khen thưởng NCUT. Ngoài ra, NCUT được nhận không thu tiền 02 đầu báo gồm: Báo Thái Nguyên, Báo Dân tộc và Phát triển. Tổng số cuộc hội nghị cung cấp thông tin: 65 cuộc cho 6.336 lượt NCUT tham gia; tập huấn, tham qua, giao lưu, học tập kinh nghiệm: 38 cuộc cho 934 lượt người; thăm hỏi, hỗ trợ NCUT ốm đau cho 538 lượt người; thăm viếng NCUT và thân nhân qua đời 124 lượt người; số lượt NCUT tiêu biểu xuất sắc được khen thưởng là 224 người; cấp Báo Thái Nguyên và Báo Dân tộc và Phát triển cho 10.238 lượt người…

Sau 10 năm thực hiện chính sách đối với NCUT trong đồng bào dân tộc thiểu số DTTS trên địa bàn tỉnh, đa số, NCUT trong vùng đồng bào DTTS của tỉnh đã có những đóng góp rất quan trọng trong đời sống, lao động sản xuất, phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương nơi sinh sống; nhiều NCUT đã có ý kiến đóng góp thiết thực vào chương trình phát triển kinh tế - xã hội và công tác xây dựng Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc các cấp; phản ánh tâm tư, nguyện vọng của nhân dân; và hầu hết trong họ đã thể hiện được vai trò là “cầu nối” giữa Đảng, Chính quyền với nhân dân.

Trong tuyên truyền, vận động thực hiện chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước. Những NCUT trong đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh được nhân dân tin tưởng tín nhiệm đều là những công nhân gương mẫu, đi đầu trong việc thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước, đồng thời có khả năng quy tụ, tập hợp đồng bào dân tộc thiểu số, có khả năng tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện đúng các quy định. Người có uy tín là cán bộ hưu trí, Bí thư Chi bộ, Trưởng xóm là những người có trình độ, hiểu biết và thường xuyên được tiếp cận với những chính sách mới, họ thực sự là những hạt nhân tích cực tuyên truyền các chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước.

Trong phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới. Những NCUT luôn đi đầu trong việc học hỏi kinh nghiệm các mô hình sản xuất và biết cách tổ chức sản xuất theo phương pháp khoa học mang lại hiểu quả kinh tế cao. Họ không những biết làm giàu cho bản thân, gia đình mình mà còn phổ biến, giúp đỡ, hướng dẫn nhiều gia đình, người dân trong xóm, làng, dòng họ các phương thức sản xuất hiệu quả để vươn lên thoát nghèo, làm giàu chính đáng; tích cực hưởng ứng, góp công, góp của, hiến đất để xây dựng các công trình hạ tầng cơ sở, thực hiện các chính sách dân tộc tại nơi cư trú.

Trong giữ gìn an ninh, quốc phòng và trật tự an toàn xã hội. Với đặc điểm của một tỉnh miền núi có nhiều DTTS cùng sinh sống, điều kiện phát triển kinh tế - xã hội còn khó khăn nhưng các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nước, chính sách dân tộc đã được triển khai sâu rộng tới nhân dân. Nhìn chung, đời sống nhân dân đang ngày càng được cải thiện, quốc phòng, an ninh được giữ vững, trật tự, an toàn xã hội được bảo đảm… trong đó phải kể đến sự đóng góp tích cực của những NCUT trong đồng bào các DTTS.

Để tiếp tục thực hiện tốt chính sách đối với NCUT trong đồng bào DTTS và phát huy vai trò của NCUT trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững an ninh, trật tự xã hội trên địa bàn trong thời gian tới, UBND tỉnh Thái Nguyên đề nghị các Sở, ban ngành, Ủy Ban dân tộc cần tiếp tục tổ chức thực hiện đầy đủ chính sách với NCUT; Cần phải xác định rõ NCUT trong đồng bào DTTS là người được đồng bào dân tộc tín nhiệm, có mối liên hệ chặt chẽ và ảnh hưởng tích cực tới sự phát triển cộng đồng dân cư trong vùng dân tộc; là chỗ dựa quan trọng của cấp ủy, chính quyền, Mặt trận và các đoàn thể chính trị, góp phần tích cực thực hiện thắng lợi các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng, giữ gìn khối đại đoàn kết dân tộc; Quản lý và phát huy vai trò của NCUT có uy tín trong đồng bào các DTTS cần có kế hoạch cụ thể; tổ chức họp mặt, gặp gỡ và bố trí công việc cho NCUT tham gia công tác cùng chính quyền, các đoàn thể chính trị, các tổ chức xã hội ở cơ sở nhằm phát huy vai trò, vị trí của NCUT. Phải chú ý đến việc bảo vệ NCUT và gia đình họ, không để phần tử xấu tác động, lợi dụng, lôi kéo, vô hiệu hóa…/.