Chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động (Quyết định số 08/2022/QĐ-TTg) là chính sách nhằm chia sẻ, hỗ trợ cho người lao động còn khó khăn về nhà ở yên tâm làm việc và hỗ trợ công ty, doanh nghiệp giữ chân người lao động đang làm việc, thu hút lao động vào làm việc, đáp ứng nhu cầu nhân lực cho phục hồi, phát triển sản xuất, kinh doanh.

Đến nay đã có hơn 4,6 triệu lượt lao động được nhận tiền hỗ trợ thuê nhà ở Theo báo cáo của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, tính đến nay (thời điểm báo cáo ngày 6/9/2022), ngoài 3 tỉnh Lai Châu, Điện Biên, Cao Bằng không có đối tượng, 60 tỉnh, thành phố đã tiếp nhận được hơn 5,2 triệu lượt lao động với kinh phí hơn 3,7 ngàn tỷ đồng (tương đương với gần 58% kinh phí đề xuất ban đầu), phê duyệt được hơn 5 triệu lượt lao động với kinh phí hơn 3,6 ngàn tỷ đồng (96,6% số hồ sơ đề nghị). Kết quả đã thực hiện chi trả cho hơn 4,6 triệu lượt lao động với kinh phí hơn 3,1 nghìn tỷ đồng (86,1 % số hồ sơ đã được phê duyệt; 83,3% số hồ sơ đề nghị). Hiện nay, có 41 tỉnh hoàn thành giải ngân 100% so với số đề nghị. Chỉ còn 6 tỉnh giải ngân dưới 80% so với số đề nghị (Bình Dương, Hải Phòng, Bà Rịa - Vũng Tầu, Cần Thơ, Đà Nẵng, Hưng Yên) là những địa phương có số lượng hồ sơ lớn.

Có thể khẳng định, Quyết định số 08/2022/QĐ-TTg đã hỗ trợ đúng đối tượng, công khai, minh bạch và giúp cho người lao động làm việc tại các doanh nghiệp, các khu công nghiệp, lao động thuộc các vùng kinh tế trọng điểm trên cả nước nhằm giảm bớt khó khăn, ổn định và duy trì sản xuất, giảm thiểu những tác động tiêu cực của đại dịch Covid-19.

Tuy nhiên, qua đánh giá về tiến độ giải ngân Quyết định số 08/2022/QĐ-TTg, có một số nguyên nhân các địa phương chậm giải ngân như: Một số cấp ủy, chính quyền địa phương chưa quan tâm đúng mức, tinh thần trách nhiệm chưa cao; chưa quyết liệt trong việc triển khai chính sách; việc ban hành kế hoạch tổ chức thực hiện chính sách còn chậm; công tác thông tin, tuyên truyền chưa đầy đủ, kịp thời. Trình tự, thủ tục thực hiện đã được đơn giản hóa trong Quyết định 08/2022/QĐ-TTg, nhưng trong quá trình thực hiện tại một số địa phương, người sử dụng lao động yêu cầu người lao động cung cấp các giấy tờ bổ sung để chứng minh về tình trạng ở thuê, ở trọ như hợp đồng thuê nhà, giấy đăng ký kinh doanh của chủ nhà trọ, giấy đăng ký tạm trú, kéo dài thời gian thẩm định hồ sơ xác minh tình trạng cư trú của người lao động.

Bên cạnh đó, người sử dụng lao động chưa thực sự tìm hiểu về các điều kiện được hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động, doanh nghiệp còn chưa chủ động trong việc triển khai thực hiện, công tác tuyên truyền đến người lao động. Nhiều doanh nghiệp sợ bị thanh, kiểm tra, liên đới trách nhiệm nên không thực hiện tuyên truyền, hướng dẫn và lập danh sách đề nghị hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động.

Do nhiều nguyên nhân vẫn còn một số địa phương chậm triển khai thực hiện Quyết định số 08/2022/QĐ-TTgTiếp đến, việc lập và gửi hồ sơ đề nghị theo quy định tại Quyết định số 08/2022/QĐ-TTg còn muộn do muốn gộp 3 tháng vào làm thủ tục 01 lần nên đến giữa tháng 7/2022 hầu hết người sử dụng lao động mới tiến hành các thủ tục đề nghị hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động… Một số doanh nghiệp cung cấp thông tin chưa chính xác nên khi thẩm định phát hiện, gửi lại doanh nghiệp yêu cầu hoàn chỉnh lại hồ sơ; một số hồ sơ đã phê duyệt, chuyển kinh phí nhưng do sai số tài khoản nên chuyển trả lại.

Ngoài ra, nguyên nhân chậm tiến độ do kinh phí đề nghị hỗ trợ đến nay thấp hơn dự kiến ban đầu khá nhiều (khoảng 54,83% so với 6.600 tỷ đồng); lý do năm 2021 khi xây dựng chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động trong Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, các địa phương báo cáo nhu cầu số lượng lao động và dự kiến kinh phí hỗ trợ lên tới khoảng 6.600 tỷ đồng. Một số địa phương thống kê cả lao động đang làm việc không thuộc phạm vi, đối tượng áp dụng Quyết định, dự kiến số lao động quay trở lại thị trường lao động nhiều, kinh phí hỗ trợ dự kiến tính đủ 03 tháng tiền thuê nhà, nhưng có nhiều người lao động chỉ thuê nhà và xin đề nghị hỗ trợ theo số tháng thực tế thuê nhà là 01 tháng hoặc 02 tháng.

Hiện nay, các tỉnh, thành phố đang cố gắng thẩm định để giải ngân, đảm bảo quyền lợi cho người lao động. Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội tiếp tục đôn đốc, hướng dẫn để các tỉnh, thành phố đẩy nhanh hơn nữa tốc độ thẩm định, giải ngân. Việc triển khai chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà của các tỉnh sẽ là một trong những căn cứ để theo dõi, đánh giá kết quả việc tổ chức thực hiện chính sách lao động, việc làm, an sinh xã hội ở từng địa phương.