Tọa đàm được tổ chức theo hình thức kết hợp trực tiếp và trực tuyến đã giới thiệu những kết quả chính được trình bày trong "Báo cáo Quốc gia về Việt Nam 2022: Phụ nữ trong xã hội Việt Nam”. Trên cơ sở những kết quả nghiên cứu chính này, Tọa đàm tạo nền tảng cho các thảo luận sâu hơn về các vấn đề liên quan.

Đây là số thứ năm trong chuỗi Báo cáo Quốc gia Việt Nam được thực hiện bởi sự hợp tác thành công của Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐHQGHN), Đại học Justus-Liebig-Universität Gießen (CHLB Đức) và Tổ chức Hanns Seidel Stiftung. Mục tiêu của báo cáo lần này là “giới thiệu một bức tranh toàn cảnh về phụ nữ ở Việt Nam – không phân biệt tuổi tác, dân tộc, xu hướng tình dục, nghề nghiệp hay địa vị xã hội”. Từ đó, Báo cáo “sẽ đóng góp vào các cuộc thảo luận chính trị và học thuật đang diễn ra về bình đẳng giới ở Việt Nam, đồng thời cung cấp cho độc giả quốc tế những hiểu biết thú vị  vấn đề này ở Việt Nam”.

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, PGS. TS Đào Thanh Trường, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn nhấn mạnh: Phụ nữ có vai trò quan trọng trong xã hội Việt Nam, điều này có lẽ không phải chỉ ở xã hội hiện đại mà trong lịch sử dân tộc đã ghi nhận những đóng góp không thể phủ nhận của người phụ nữ. Từ hình ảnh phụ nữ tham gia bảo vệ đất nước (Bà Trưng Trắc, Trưng Nhị, nữ tướng Bùi Thị Xuân), đến hình ảnh phụ nữ mở trường dạy học (Bà Đoàn Thị Điểm) và rất nhiều những người phụ nữ khác đã được nhắc tên và không được nhắc tên, hi sinh những lợi ích cá nhân để đóng góp vào công cuộc đấu tranh bảo vệ dân tộc.

Rất nhiều tấm gương các nhà khoa học nữ, các nhà lãnh đạo nữ đã và đang đóng góp cho sự phát triển của xã hội Việt Nam trên nhiều lĩnh vực. Tất cả những điều này khẳng định phụ nữ Việt Nam là một phần quan trọng của những chiến thắng vang dội trong lịch sử về một Việt Nam anh hùng, và là mảnh ghép không thể thiếu cho những phát triển xã hội, tiến bộ xã hội của Việt Nam ngày hôm nay.

Trong những năm gần đây, vị thế xã hội đối với phụ nữ Việt Nam ngày càng được quan tâm, hòa trong dòng chảy chung về bình đẳng giới và những nghiên cứu về đóng góp của phụ nữ, xóa bỏ những định kiến giới phủ nhận năng lực của người phụ nữ. Với sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị, công tác thúc đẩy bình đẳng giới, vì sự tiến bộ của phụ nữ đã được các cấp, các ngành tập trung triển khai, góp phần thúc đẩy thực hiện bình đẳng giới và đạt được nhiều thành tựu.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn tồn tại những tàn dư của những tư tưởng phong kiến về phụ nữ như: thiết chế ngầm định trong xã hội về việc ưu tiên nam giới trong những cơ hội nghề nghiệp; tình trạng bạo lực gia đình, tình trạng tảo hôn, ép cưới tại những khu vực miền núi, tình trạng phân biệt đối xử với phụ nữ và bé gái...

Có thể nói, một bức tranh xã hội Việt Nam hiện đại với những tư tưởng tiến bộ về vai trò của người phụ nữ đã và đang được khắc họa rõ nét trong cuộc sống, nhưng đâu đó những màu sắc về bình đẳng giới và đảm bảo quyền cho người phụ nữ còn có những khoảng đậm và nhạt, thậm chí là những khoảng màu trắng – nơi mà phụ nữ vẫn phải âm thầm chịu đựng những bất công và không có quyền nói lên tiếng nói của mình. Điều này đặt ra một đòi hỏi cấp thiết, thời sự về việc nghiên cứu về vai trò của người phụ nữ và nhận diện những vấn đề bất cập, rào cản trong việc giúp phụ nữ thực sự phát huy được tối đa những vai trò, năng lực của họ đóng góp với sự phát triển của cộng đồng xã hội.

Cùng với những bối cảnh hội nhập, bối cảnh của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, phụ nữ còn có nhiều cơ hội thích ứng và có thêm những điều kiện để phát triển toàn diện hơn nữa trên các lĩnh vực, với sự hỗ trợ của các công cụ kỹ thuật số. Song cùng với đó là những thách thức về tăng cường cơ hội tiếp cận và phát triển năng lực cho người phụ nữ ở nhiều độ tuổi, nhiều vùng miền khu vực, ở các nghề nghiệp khác nhau... Quả thực, nghiên cứu về phụ nữ Việt Nam trong xã hội là một sự tiếp nối giữa truyền thống – hiện đại và đòi hỏi cần có tiếp cận khách quan, đa chiều.

Xuất phát từ thực tế trên, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐHQGHN) và Đại học Justus-Liebig-Universität Gießen với sự hỗ trợ của Tổ chức Hanns Seidel (CHLB Đức) đã tiến hành biên soạn và xuất bản Báo cáo Quốc gia thường niên về Việt Nam với chủ đề “Phụ nữ trong xã hội Việt Nam”. Đây là một trong những nghiên cứu nằm trong chuỗi các báo cáo thường niên với các chủ đề như Việt Nam với tư cách một xã hội già hóa (2021), Chính sách môi trường ở Việt Nam (2021), Việt Nam – Một xã hội số (2022) và Khắc phục hậu quả chiến tranh ở Việt Nam (2022).

PGS. TS Đào Thanh Trường tin tưởng rằng những kết quả nghiên cứu được giới thiệu trong ấn phẩm này sẽ góp phần thúc đẩy việc cung cấp các luận cứ cho quá trình hoạch định chính sách về bình đẳng giới cho phụ nữ ở Việt Nam.

Sau phần mở đầu với phát biểu của đại diện Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn (ĐHQGHN) và Tổ chức Hanns Seidel, TS. Detlef Briesen - Đồng chủ biên của Báo cáo - đã trình bày những kết quả nổi bật trong các nghiên cứu được tập hợp trong ấn phẩm. Nội dung báo cáo gồm bốn phần. Ở phần đầu tiên, báo cáo phân tích sự thay đổi trong quan điểm và mô hình vai trò diễn ra ở Việt Nam thông qua ba nghiên cứu trong nửa sau của thế kỷ 20.

Thứ hai, báo cáo trình bày mục tiêu của chính sách bình đẳng giới của Nhà nước cùng với những thành tựu đã đạt được: vấn đề trao quyền và thúc đẩy phụ nữ; vấn đề giáo dục, khuyến khích nữ sinh và sự bất cân xứng trong lựa chọn nghề của giới trẻ; vấn đề thúc đẩy nghề nghiệp và nâng cao năng lực cho phụ nữ, đặc biệt là trong kinh doanh và vấn đề hoàn cảnh đặc biệt của phụ nữ vùng dân tộc. thiểu số và nỗ lực vận động phụ nữ ở các vùng đó phát triển bền vững.

Trong phần thứ ba, báo cáo bàn luận về những thách thức cụ thể đối với phụ nữ trong xã hội Việt Nam như: nhóm nữ lãnh đạo đang phát triển, những vấn đề cụ thể của thị trường lao động phi chính thức, hay vấn đề bạo lực gia đình và tình trạng thiểu số tình dục trong nước.

Cuối cùng. Báo cáo được kết thúc bởi một nghiên cứu tổng quan về các khuôn khổ pháp lý, quy định và các chương trình liên quan đến vấn đề phụ nữ ở Việt Nam.

Buổi Tọa đàm sau đó chuyển sang phiên thảo luận với sự tham gia của các nhà khoa học và đại diện các cơ quan, tổ chức ở trong và ngoài nước như: ông Nghiêm Xuân Nam, Phó Vụ trưởng Vụ Bình đẳng giới, Bộ Lao động - Thương binh và XÃ HỘI;  Bà Thảo Griffiths, Giám đốc về Chính sách công tại thị trường Việt Nam thuộc Văn phòng Châu Á – Thái Bình Dương của Công ty Meta; Bà Nguyễn Thị Tuyết, Nguyên Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam; TS. Lailufar Yasmin, Trường Khoa Quan hệ Quốc tế, Đại học Dhaka, Bangladesh (tham gia qua Zoom); TS. Dương Kim Anh, Phó Giám đốc Học viện Phụ nữ Việt Nam.

Tọa đàm kết thúc với những tổng kết từ đại diện Nhóm biên tập Báo cáo và một số thông tin về Báo cáo số tiếp theo với chủ đề “Thị trường Lao động Việt Nam”./.