Đó là những thông tin được đưa ra tại buổi tọa đàm báo chí về công tác khắc phục hậu quả bom mìn, góp phần thực hiện hiệu quả Chương trình hành động Quốc gia khắc phục hậu quả bom mìn tại Việt Nam thời gian qua do Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội phối hợp với Trung tâm Hành động bom mìn quốc gia Việt Nam (VNMAC), Hội Hỗ trợ khắc phục hậu quả bom mìn Việt Nam, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tổ chức nhân dịp hưởng ứng Kỷ niệm Ngày Thế giới phòng, chống bom, mìn (4/4).

Tham dự Tọa đàm có đồng chí Lưu Hồng Sơn, Phó Chánh Văn phòng Bộ Lao động - TBXH; Đại tá Nguyễn Hạnh Phúc, Phó Tổng giám đốc VNMAC – Phó Chánh Văn phòng Ban Chỉ đạo Chương trình hành động quốc gia khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh; Đại tá Lê Xuân Cát, Phó Chính ủy Binh chủng Công binh; Trung tướng Phạm Ngọc Khóa, Phó Chủ tịch thường trực Hội Hỗ trợ khắc phục hậu quả bom mìn Việt Nam cùng đại diện lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ và đông đảo phóng viên thông tấn báo chí Trung ương và Hà Nội.

Quang cảnh buổi tọa đàm báo chí thông tin về bom mìnTheo đánh giá, Việt Nam là một trong những quốc gia bị ô nhiễm bom mìn lớn và chịu hậu quả nặng nề nhất trên thế giới. Số bom mìn, vậy liệu chưa nổ hiện còn nằm rải rác tại 63/63 tỉnh, thành phố, trong đó, tập trung nhiều nhất ở các tỉnh miền Trung. Từ năm 1975 đến nay, bom mìn tồn sót phát nổ đã làm hơn 40 nghìn người chết, 60 nghìn người bị thương, trong đó phần lớn là lao động chính trong gia đình và trẻ em. Một số tỉnh miền Trung, gồm: Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Ngãi, Bình Định đã có trên 22.800 nạn nhân do bom mìn, trong đó, 10.540 người chết, 12.260 người bị thương. 

Riêng số bom, đạn quân đội Mỹ đã sử dụng trong chiến tranh Việt Nam khoảng hơn 15,3 triệu tấn (trong đó có hơn 7,8 triệu tấn thả từ máy bay và 7,5 triệu tấn sử dụng trên mặt đất), tỷ lệ bom đạn chưa nổ chiếm khoảng 5% số lượng bom đạn đã sử dụng (các tài liệu nước ngoài là 10%). Tất cả các loại bom mìn, vật nổ còn sót lại đều rất nguy hiểm, có thể gây nổ khi tác động phải trong quá trình lao động sản xuất, sinh hoạt hoặc có thể tự nổ do những nguyên nhân về cơ học, lý học hay hóa học. 

Các đơn vị chủ trì buổi tọa đàmTheo Bộ Lao động - TBXH, giai đoạn 2010 – 2015, Chương trình 504 đã tiến hành điều tra, khảo sát, lập bản đồ ô nhiễm bom mìn, vật nổ trên phạm vi toàn quốc; thiết lập Trung tâm quản lý dữ liệu để tổng hợp quản lý dữ liệu về nạn nhân bom mìn, tình trạng ô nhiễm và hướng khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh. Giai đoạn 2016 – 2025, Chính phủ đặt ra mục tiêu rà phá, làm sạch khoảng 800 nghìn ha đất bị ô nhiễm bom mìn; huy động các nguồn lực trong nước và quốc tế thực hiện Chương trình; thực hiện tái định cư cho người dân vùng bị ô nhiễm bom mìn nặng; đưa các dự án khắc phục hậu quả bom mìn vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương...

Tại buổi tọa đàm, thông tin về công tác hỗ trợ nạn nhân bom mìn, Phó Cục trưởng Cục Bảo trợ Xã hội (Bộ Lao động - TBXH) Tô Đức, cho biết: Nạn nhân bom mìn được xác định là nhóm người khuyết tật bị tai nạn do bom mìn. Thời gian qua, Đảng, Nhà nước, Chính phủ luôn quan tâm đến việc triển khai cơ chế chính sách cho nạn nhân bom mìn, điển hình như: Luật người khuyết tật; Nghị định số136/2013/NĐ-CP quy định chính sách trợ giúp xã hội đối với đối tượng bảo trợ xã hội; Quyết định 1019/QĐ-TTg phê duyệt Đề án trợ giúp người khuyết tật giai đoạn 2012 – 2020…Vì vậy, các chính sách đối với nạn nhân bom mìn được lồng ghép trong các chính sách đối với người khuyết tật. Đến nay, 100% nạn nhân bom mìn đã được giải quyết chế độ chính sách, tặng thẻ BHYT, hỗ trợ phục hồi chức năng, học nghề…

Phó Cục trưởng Cục Bảo trợ Xã hội Tô Đức thông tin về công tác hỗ trợ nạn nhân bom mìn
Bộ Lao động - TBXH đã có quy định cụ thể, hướng dẫn các địa phương xây dựng kế hoạch triển khai trợ giúp, tổ chức dạy nghề gắn với tạo việc làm, xây dựng mô hình sinh kế cho nạn nhân bom mìn; chú trọng phát triển các cơ sở cung cấp dịch vụ, trong đó, có mạng lưới xã hội để cung cấp trị liệu, chuyển tuyến dịch vụ, hỗ trợ hòa nhập cộng đồng cho các đối tượng; phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo thúc đẩy các mô hình giáo dục chuyên biệt cho nạn nhân bom mìn. Theo thống kê, cả nước hiện có 40 trung tâm công tác xã hội và 400 cơ sở bảo trợ xã hội phục hồi chức năng trong và ngoài công lập. 

Chỉ ra những khó khăn, hạn chế trong việc trợ giúp nạn nhân bom mình, Phó Cục trưởng Cục Bảo trợ Xã hội Tô Đức cho rằng, thời gian tới, cần tiếp tục thực hiện tốt các chính sách đối với nạn nhân bom mìn, người khuyết tật nặng; phát triển các dịch vụ hỗ trợ và trung tâm công tác xã hội, trong đó có số điện thoại hotline để nạn nhân bom mìn được kết nối khi cần thiết và được hỗ trợ kịp thời.

Đại tá Lê Xuân Cát, Phó Chính ủy Binh chủng Công binh trả lời câu hỏi của phóng viênTrả lời câu hỏi của phóng viên về viêc bao giờ khắc phục xong hậu quả bom mìn do chiến tranh để lại tại Việt Nam, Đại tá Lê Xuân Cát, Phó Chính ủy Binh chủng Công binh cho rằng, vấn đề này hiện rất khó khăn. Nguyên nhân do nguồn lực còn chưa được đầu tư mạnh, nhận thức của các cấp, các ngành vẫn chưa đầy đủ.... Do đó chưa thể khẳng định mốc thời gian cụ thể, có thể kéo dài hàng trăm trăm. Ngoài ra, nguồn lực bố trí cho các chương trình trợ giúp còn rất hạn chế khi mới chỉ tập trung được vào thực hiện các chính sách trợ giúp xã hội, còn các chương trình hướng tới trợ giúp một cách toàn diện bao gồm trợ giúp về mặt y tế, phục hồi chức năng hay sinh kế cho nạn nhân còn rất ít.

Đại tá Nguyễn Hạnh Phúc, Phó Chánh Văn phòng cơ quan thường trực Trung tâm Hành động bom mìn quốc gia Việt Nam cũng đồng quan điểm khi nhấn mạnh khó khăn nhất hiện nay chính là vấn đề nguồn lực. Theo ông Phúc, tại các quốc gia khác thì nguồn lực quốc tế của họ rất lớn, còn nguồn lực của Chính phủ thì chỉ ở mức độ nhất định, nhưng ở Việt Nam, nguồn lực trong nước là chính, còn nguồn lực của các tổ chức hỗ trợ quốc tế bên ngoài rất hạn chế. Do vậy, chúng ta muốn có nguồn lực phải nỗ lực từ chính mình cũng như kêu gọi sự trợ giúp của cộng đồng quốc tế. Tuy nhiên thực tế cộng đồng quốc tế chỉ trợ giúp chúng ta dưới dạng cho vay ODA (hỗ trợ phát triển chính thức). Đây là hình thức không phải cho không nên hầu hết phải trả, chỉ có điều nước nào tốt thì lãi suất thấp và thời hạn cho vay dài hơn.

Đại tá Nguyễn Hạnh Phúc thông tin với phóng viên về công tác khắc phục hậu quả bom mìnMột khó nhăn khác cũng được Đại tá Nguyễn Hạnh Phúc đề cập đến chính là kỹ thuât và công nghệ trong khắc phục hậu quả bom mìn của nước ta hiện rất yếu và kém. Câu chuyện này hiện nay không còn dừng lại ở việc cầm máy dò tìm hoặc lấy xẻng, cuốc để xúc quả mìn lên nữa. Đại tá Phúc cho rằng, biến động địa chất thay đổi, trong rất nhiều năm qua những quả mìn đã nằm sâu dưới lòng đất, do đó đòi hỏi phải có kỹ năng, đặc biệt là công nghệ hiện đại mới có thể làm được điều này.