Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc phát hiện sớm, chẩn đoán sớm và can thiệp sớm trẻ tự kỷ, rối nhiễu tâm trí, trong những năm qua, Trung tâm Công tác xã hội tỉnh Quảng Ninh đã không ngừng nỗ lực trong việc thực hiện phòng và trị liệu rối nhiễu tâm trí cho trẻ em trên địa bàn tỉnh.

Năm 2023, được sự quan tâm của Ban Lãnh đạo Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, các phòng nghiệp vụ thuộc Sở, hoạt động tâm lý trị liệu cho trẻ rối nhiễu tâm trí, tự kỷ tại Trung tâm tiếp tục được triển khai mạnh mẽ. Sau khi chuyển đổi từ dịch vụ có thu phí sang dịch vụ miễn phí, cơ sở hạ tầng cũng như nguồn nhân lực thực hiện hoạt động có nhiều biến đổi. Hiện tại, Trung tâm bố trí 03 phòng làm việc tại tầng 1 của trụ sở gồm 01 phòng thực hiện hoạt động đánh giá, sàng lọc, 01 phòng can thiệp trị liệu, 01 phòng luyện tập vận động. Nguồn nhân lực gồm 07 nhân viên tham gia hoạt động, các nhân viên được đào tạo bài bản, chuyên sâu về giáo dục đặc biệt, được Hội Khoa học Tâm Lý - Giáo dục Việt Nam cấp chứng chỉ công nhận nghiệp vụ tham vấn và trị liệu tâm lý trẻ em, có lòng yêu nghề, yêu trẻ, hăng say với công việc.

Bên cạnh đó, Trung tâm thường xuyên cử cán bộ tham gia các khóa đào tạo về lĩnh vực trẻ tự kỷ, trẻ rối nhiễu tâm trí; mời chuyên gia tâm lý về trò chuyện, chia sẻ kinh nghiệm cũng như các kỹ năng khi làm việc với trẻ tự kỷ, trẻ rối nhiễu tâm trí…nhằm nâng cao năng lực, bổ sung thêm nguồn nhân lực tham gia hoạt động, đáp ứng một phần nào nhu cầu khám sàng lọc, đánh giá, can thiệp trị liệu rối nhiễu tâm trí của trẻ em trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh.

Hoạt động sàng lọc, đánh giá, tư vấn, can thiệp trị liệu tâm lý miễn phí cho trẻ tự kỷ, rối nhiễu tâm trí được thực hiện theo giờ hành chính các ngày trong tuần từ thứ hai đến thứ sáu. Tại đây các nhân viên thực hiện hoạt động sử dụng công cụ sàng lọc bằng các test (bảng hỏi) như Denver II, PEP - R, Bảng liệt kê hành vi, Thang đo tăng động giảm chú ý…để sàng lọc, đánh giá sâu sự phát triển và phát hiện rối nhiễu tâm trí của trẻ nếu có. Đối với trẻ có rối nhiễu tâm trí, nhân viên thực hiện xây dựng kế hoạch và tiến hành trị liệu cho trẻ. Mỗi trẻ sẽ được can thiệp trị liệu 2-5 buổi/1 tuần, mỗi buổi là 60 phút. Hình thức can thiệp cá nhân 1-1 và nhóm. Thời gian trị liệu cho từng trẻ khoảng từ ba tháng, sáu tháng đến một năm, thời gian trị liệu cho trẻ phụ thuộc vào mức độ rối nhiễu tâm trí, cũng như sự phối kết hợp của gia đình trẻ trong quá trình can thiệp trị liệu tại Trung tâm.

Để triển khai tốt hoạt động, Trung tâm đã xây dựng chiến lược đẩy mạnh truyền thông trên các phương tiện thông tin đại chúng, các trang mạng xã hội (Facebook, zalo, Websile...), phối hợp với các trường mầm non thông báo tới phụ huynh...

Tính từ đầu năm cho đến hết tháng 7/2023, Trung tâm đã thực hiện sàng lọc đánh giá cho 31 trẻ em có biểu hiện tự kỷ, rối nhiễu tâm trí, đạt hơn 200% chỉ tiêu Kế hoạch năm 2023 Trung tâm đã đề ra. Trẻ đến từ các huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh như thành phố Hạ Long, thành phố Cẩm Phả, thành phố Uông Bí, huyện Bình Liêu, huyện Ba Chẽ. Lứa tuổi trẻ tham gia hoạt động từ 18 tháng tuổi đến 8 tuổi. Các vấn đề trẻ thường gặp là rối loạn phổ tự kỷ, tăng động giảm chú ý, rối loạn phát triển ngôn ngữ, rối loạn hành vi, chậm phát triển... 

Sau khi đánh giá sàng lọc, các gia đình đã được tư vấn, hướng dẫn các kỹ năng, phương pháp hỗ trợ can thiệp, trị liệu cho trẻ tại gia đình, tiếp đó 15 trẻ đã được xây dựng kế hoạch trị liệu theo 7 lĩnh vực phát triển và 4 thang hành vi, được hỗ trợ can thiệp trị liệu tại Trung tâm. Các trẻ sau một thời gian tham gia can thiệp trị liệu tại Trung tâm đã có sự thay đổi, tiến bộ vượt bậc so với lúc đầu đến sàng lọc, đánh giá. Một số trẻ không còn ngại giao tiếp, ngôn ngữ linh hoạt hơn, nói rõ hơn, chủ động hơn, có trẻ từ chỗ chưa có âm đã biết bật hơi, nói được một số từ đơn, có những trẻ mất hẳn sự tăng động, giảm chú ý và tập trung hơn trong học tập, trong sinh hoạt hàng ngày.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, việc thực hiện hoạt động sàng lọc, đánh giá, tư vấn, can thiệp trị liệu tâm lý miễn phí cho trẻ tự kỷ, rối nhiễu tâm trí tại Trung tâm cũng gặp không ít những khó khăn như: Nhân viên ngoài việc thực hiện hoạt động còn phải thực hiện các hoạt động khác theo chức năng nhiệm vụ của Trung tâm nên việc can thiệp trị liệu còn bị gián đoạn, chưa bố trí được nhiều ca trên một trẻ trên một tuần; Trẻ em ở các vùng sâu, vùng xa chưa được tiếp cận với dịch vụ do khoảng cách xa, đi lại khó khăn...

Có thể nói, đây là một hoạt động có ý nghĩa thiết thực đối với trẻ tự kỷ, trẻ rối nhiễu tâm trí và gia đình trẻ, khẳng định được vai trò của nhân viên công tác xã hội trong việc phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí. Việc triển khai hoạt động này đã góp phần thực hiện tốt Kế hoạch số 04/KH-UBND ngày 08/01/2021 của UBND tỉnh Quảng Ninh cũng như Quyết định số 1929/QĐ-TTg ngày 25/11/2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình trợ giúp xã hội và phục hồi chức năng cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí dựa vào cộng đồng giai đoạn 2021 - 2030. Trong thời gian tới, để phát huy hiệu quả của hoạt động, Trung tâm tiếp tục đào tạo bồi dưỡng cho các nhân viên tham gia hoạt động; Phối hợp với một số trường mầm non thực hiện sàng lọc và trị liệu rối nhiễu tâm trí cho trẻ. Khi các bậc phụ huynh phát hiện hoặc nghi ngờ trẻ có những biểu hiện rối nhiễu tâm trí có thể gọi điện tới tổng đài tư vấn miễn phí 18001769 để được tư vấn và đăng ký lịch sàng lọc./.