Chiến tranh đã lùi xa nhưng nhiều hài cốt liệt sĩ chưa xác định được danh tính, chưa được quy tập về đất mẹ, về các nghĩa trang, vẫn đang nằm lại giữa núi rừng mênh mông, trùng điệp ở trong nước, cũng như trên đất bạn. Còn hơn 180.000 hài cốt liệt sĩ cần tiếp tục tìm kiếm, quy tập, chủ yếu là ở địa bàn trong nước.

Đảng, Nhà nước và Nhân dân ta luôn quan tâm đến công tác thương binh, liệt sĩ để xoa dịu nỗi đau tinh thần của các gia đình liệt sỹ bằng những việc làm thiết thực, trong đó có việc đẩy nhanh tiến độ và hiệu quả công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin.

Khu vực bình độ 400 nêu trên trước kia là trận địa phòng ngự của bộ đội ta trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía bắc của Tổ quốc. Tại đây đã diễn ra những trận đánh ác liệt. Nhiều cán bộ, chiến sĩ hy sinh và nằm lại chiến trường.

Trong ba tháng (từ đầu tháng 4 đến cuối tháng 6/2022), đội đã huy động gần 1.000 ngày công để tìm kiếm trên diện tích hơn 85 ha, đào bới gần 2.000 mét khối đất, đá. Kết quả đã quy tập được 10 bộ hài cốt liệt sĩ để đưa các anh về nằm cùng đồng đội tại Nghĩa trang Liệt sĩ Vị Xuyên.

Từ năm 2018 đến nay, Đội tìm kiếm và quy tập hài cốt liệt sĩ, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Hà Giang đã tìm kiếm được 108 bộ hài cốt liệt sĩ tại tỉnh này, trong đó có một mộ tập thể. Chiến tranh ác liệt, nhiều nghĩa trang riêng của các đơn vị bị pháo bắn phá, cày xới làm mất dấu tích, nhiều liệt sĩ hy sinh không lấy được thi hài. Khi chiến tranh kết thúc, một số đơn vị rút quân về tuyến sau, có đơn vị giải thể cho nên việc bàn giao mộ liệt sĩ còn chưa đầy đủ. Dọc tuyến biên giới Hà Giang, nhất là ở các điểm cao thuộc xã Thanh Đức, Thanh Thủy, Xín Chải, thuộc huyện Vị Xuyên vẫn còn hơn 1.400 liệt sĩ nằm lại chiến trường.

Năm 2020, tỉnh Hà Giang đã xây dựng đề án rà phá bom, mìn nhằm phục vụ công tác tìm kiếm hài cốt liệt sĩ trên diện tích 1.720ha tại các xã Thanh Đức, Thanh Thủy, Xín Chải (huyện Vị Xuyên).

Thượng tá Thào Mí Dính, Đội trưởng Đội tìm kiếm và quy tập hài cốt liệt sĩ, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Hà Giang cho biết: “Xác định đây là khu vực còn nhiều liệt sĩ nằm lại chiến trường, trong giai đoạn 2021-2025, Đội đã và sẽ tập trung tìm kiếm trong phạm vi đã được rà phá bom, mìn. Thời gian tới, chúng tôi sẽ sử dụng các phương tiện hiện đại tại những địa điểm thuận lợi nhằm đẩy nhanh tiến độ tìm kiếm hài cốt liệt sĩ”.

Mới đây, ngày 22/7, Ủy ban nhân dân tỉnh An Giang trang trọng tổ chức lễ cải táng cho 63 hài cốt liệt sĩ tại Nghĩa trang Liệt sĩ Dốc Bà Đắc (xã Thới Sơn, huyện Tịnh Biên). Đây là những liệt sĩ chưa xác định được thông tin qua các thời kỳ chiến tranh ở Campuchia và trong nước do Đội K90, Quân khu 9 và Đội K93, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh An Giang quy tập trong mùa khô 2021-2022.

Thượng tá Lê Đắc Thoa, Chính trị viên Đội K93, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh An Giang cho biết: 22 năm trước, Đội K93 được thành lập, trực thuộc Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh, với nhiệm vụ hết sức thiêng liêng đó là tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh trên đất Campuchia và trên địa bàn tỉnh An Giang qua cácthời kỳ.

Dù gặp nhiều khó khăn, gian khổ nhưng các cán bộ, chiến sĩ Đội K93 luôn xác định quyết tâm, thực hiện nhiệm vụ với tinh thần trách nhiệm cao. Tại Campuchia, Đội K93 đã tổ chức lực lượng, phương tiện tìm kiếm quy tập hài cốt liệt sĩ tại 89/100 xã thuộc 10 huyện; đã quy tập hồi hương được 1.987 bộ hài cốt liệt sĩ và trong đó xác định danh tính được 250 hài cốt. Còn trong nước, Đội tìm kiếm trên địa bàn 28 xã của ba huyện đã tìm kiếm quy tập được 1.340 hài cốt liệt sĩ, xác định được danh tính 134 hài cốt...

Hành trình đi tìm đồng đội ở trong nước vốn đã gian nan thì việc tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh trên đất bạn Lào và Campuchia lại càng khó khăn hơn. Để thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh trên đất bạn Lào và Campuchia, các Đội quy tập: K51 (Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Đắk Lắk), K52 (Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Gia Lai), K53 (Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Kon Tum) cứ đến mùa khô, khoảng từ cuối tháng 10 đến tháng 11 hằng năm, lại lên đường sang đất bạn thực hiện nhiệm vụ thiêng liêng.

Tuy được trang bị khá nhiều phương tiện, máy móc hiện đại nhưng trong thực tế bộ đội chủ yếu vẫn phải hành quân bộ và đào bới thủ công. Bởi điều kiện khí hậu khắc nghiệt, địa hình phức tạp, nhiều sông suối, chủ yếu rừng rậm, núi non hiểm trở; mộ liệt sĩ nằm rải rác, xa khu dân cư, khó phát hiện, phần lớn không có sơ đồ mộ chí, các dấu vết để xác định vị trí mai táng hầu như không còn, nguồn tin thu thập độ chính xác không cao… Mùa khô trên đất bạn nhiệt độ trung bình từ 38-40 độ C, vào mùa mưa thì mưa mịt mùng, lũ ống, lũ quét bất ngờ, hung dữ.

Những năm gần đây, tình hình dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, biên giới Việt Nam, Lào, Campuchia kiểm soát chặt chẽ cho nên việc xuất nhập cảnh cũng ảnh hưởng không nhỏ đến công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ…

Từ những nỗ lực, bền bỉ ấy đã giúp hàng trăm nghìn gia đình thỏa nguyện, được thăm viếng chăm sóc, hương khói, được đón các anh, các chị trở về sau hàng chục năm khắc khoải, tìm kiếm. Theo thống kê, từ sau chiến tranh chống Mỹ, cứu nước 1975 đến 1992, nước ta đã tìm kiếm, quy tập được 767 nghìn hài cốt liệt sĩ.

Để đẩy mạnh công tác đền ơn, đáp nghĩa, Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị số 24-CT/TW ngày 15/5/2013 về tiếp tục đẩy mạnh công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ; giai đoạn từ năm 2012-2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 150/QĐ-TTg ngày 14/1/2013, số 1237/QĐ-TTg ngày 27/7/2013 phê duyệt Đề án tìm kiếm, quy tập, xác định danh tính hài cốt liệt sĩ đến năm 2020; Quyết định số 515/QĐ-TTg ngày 10/5/2018 về việc kiện toàn Ban chỉ đạo quốc gia về tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ.

Kết quả, từ năm 2013 đến nay, toàn quốc đã tìm kiếm, quy tập được gần 18.000 hài cốt liệt sĩ (ở trong nước gần 8.000, ở Lào gần 3.000, ở Campuchia hơn 6.000), góp phần xoa dịu nỗi đau tinh thần của thân nhân liệt sỹ, góp phần củng cố thêm niềm tin của nhân dân, các gia đình liệt sĩ vào đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước; góp phần ổn định tình hình chính trị-xã hội ở các địa phương./.