Chung Thiểm Thiểm, nhà sáng lập tập đoàn đồ uống khổng lồ Nongfu Spring, cựu tỷ phú giàu nhất Trung Quốc, người được Forbes xếp hạng thứ 24 trong Danh sách tỷ phú giàu nhất thế giới năm 2024 với khối tài sản ròng lên đến 62,3 tỷ USD, vừa gây chấn động giới kinh doanh khi tiếp tục công khai chỉ trích mạnh mẽ các nền tảng thương mại điện tử (TMĐT) hàng đầu nước này. Trong một loạt bài đăng trên mạng xã hội, ông Chung không ngần ngại gọi các "ông lớn" TMĐT là "cỗ máy xay thịt" của nền kinh tế.

Đây không phải lần đầu tiên vị doanh nhân nổi tiếng thẳng thắn bày tỏ quan điểm bất đồng với mô hình kinh doanh trực tuyến đang thống trị thị trường tỷ dân. Trước đó, ông Chung từng lên tiếng chê bai những doanh nghiệp và doanh nhân "đu trend" livestream bán hàng, cho rằng họ nên tập trung vào "những giá trị cao hơn". Lần này, mũi dùi công kích của ông hướng trực diện vào bốn nền tảng TMĐT lớn nhất Trung Quốc, dù không trực tiếp nêu tên cụ thể.

Trong bài đăng gây chú ý đặc biệt vào ngày 17/1 vừa qua, ông Chung Thiểm Thiểm đã chia sẻ lại hai video, cả hai đều tập trung vào vấn đề của các nền tảng giao đồ ăn – một nhánh quan trọng của lĩnh vực TMĐT. Một video sử dụng hình ảnh ẩn dụ "nền tảng là mẹ của người giao hàng" để mỉa mai sự phụ thuộc và thế yếu của người lao động vào các ông lớn công nghệ. Video còn lại phân tích chi tiết cơ cấu doanh thu trong một đơn hàng giao đồ ăn, chỉ ra rằng phần lớn lợi nhuận đã bị nền tảng "bóp nghẹt" dưới dạng chiết khấu và phí dịch vụ, trong khi cả người bán hàng và người giao hàng chỉ nhận được phần nhỏ bé.

Siêu đại gia Chung Thiểm Thiểm. (Ảnh: Daily Economic News)

Từ những dẫn chứng này, ông Chung Thiểm Thiểm đưa ra những nhận định gay gắt: "Bốn nền tảng TMĐT lớn khiến chúng ta mất đi cơ hội vượt qua giới hạn kinh tế. Vô số tiểu thương vừa và nhỏ đang mất đi hoặc đã mất đi khả năng cạnh tranh công bằng, vô số cơ hội việc làm đã bị các nền tảng này tước đoạt". Ông nhấn mạnh, các nền tảng này không chỉ là "cỗ máy nghiền thịt" của nền kinh tế, mà còn là hiện thân của Chu Bái Bì – kẻ bóc lột không thương tiếc – đối với các hộ kinh doanh nhỏ lẻ.

Không chỉ dừng lại ở vấn đề kinh tế, Chung Thiểm Thiểm còn bày tỏ sự lo ngại về những tác động tiêu cực của môi trường mạng trực tuyến hiện nay. Ông than thở: "Bầu không khí độc hại và bạo lực trên mạng tràn ngập khắp mọi ngóc ngách, la hét khản cổ thay thế cho sự bình tĩnh kinh doanh!". Câu hỏi "Chúng ta phải làm sao? Phải làm sao?" được ông Chung liên tục đặt ra, thể hiện sự trăn trở sâu sắc trước thực trạng xã hội.

Đây là lần thứ hai Chung Thiểm Thiểm công khai công kích các nền tảng TMĐT. Trước đó, ông từng chỉ trích mô hình "giá rẻ vô địch" của các sàn như Pinduoduo, cho rằng chính sách này gây tổn hại lớn cho các thương hiệu và ngành công nghiệp. Ông cũng không đồng tình với xu hướng livestream bán hàng, khẳng định doanh nghiệp nên hướng tới "nâng cao năng lực tiêu dùng, nâng cao hệ thống giá cả" thay vì cạnh tranh bằng cách giảm giá và lôi kéo người tiêu dùng bằng chiêu trò.

Hiện tại, cả Nongfu Spring và các nền tảng TMĐT bị chỉ trích đều chưa đưa ra bất kỳ phản hồi chính thức nào về những phát ngôn của Chung Thiểm Thiểm. Tuy nhiên, những lời khẩu chiến mạnh mẽ từ vị cựu tỷ phú giàu nhất Trung Quốc chắc chắn sẽ làm dấy lên một làn sóng tranh luận mới về vai trò và trách nhiệm của các ông lớn TMĐT trong nền kinh tế số đang phát triển vũ bão tại Trung Quốc.

Liệu đây có phải là tiếng chuông cảnh tỉnh cho sự phát triển quá nóng của thương mại điện tử, hay chỉ là tiếng nói đơn độc của một doanh nhân truyền thống không theo kịp thời đại? Câu trả lời có lẽ sẽ nằm ở những diễn biến tiếp theo của thị trường và phản ứng từ chính phủ Trung Quốc trong việc điều chỉnh và quản lý lĩnh vực thương mại điện tử đầy tiềm năng này.