Trong dịp Tết nguyên đán 2025, bộ phim hoạt hình Trung Quốc Na Tra: Ma đồng náo hải (tạm gọi Na Tra 2) đạt tốc độ thần tốc "đặc sệt Trung Quốc" đạt 280 triệu tệ/ngày (tương đương 38,4 triệu USD), tính đến hiện tại (28/2) đã thu về 14 tỷ tệ (1,9 tỷ USD) trên toàn cầu.

Không chỉ soán ngôi quán quân doanh thu phòng vé lịch sử Trung Quốc, phim còn vượt xa Captain America 4 của Marvel ra mắt cùng kỳ. Hiện, Đội trưởng Mỹ 4 chỉ kiếm được 105 triệu tệ (14,4 triệu USD) tại Trung Quốc, lập kỷ lục flop tệ nhất của Marvel tại đây (ngoại trừ Captain Marvel 2). Dự báo từ Maoyan AI cho thấy tổng doanh thu của phim chỉ khoảng 111 triệu tệ (15 triệu USD).

Ban đầu, chứng kiến sự thành công của Na Tra 2, các hãng thông tấn từng hồ hởi: “Ai còn cần Hollywood nữa? 'Na Tra: Ma đồng náo hải' phá kỷ lục phòng vé Trung Quốc, chứng minh khán giả chọn phim nội địa thay vì bom tấn Hollywood!”

Sau đấy lại đổi giọng với nhiều cáo buộc: “Captain America 4 phải chết tại Trung Quốc: Có phải do tinh thần dân tộc?!”; “Doanh thu Trung Quốc toàn dựa vào cảm xúc dân tộc ép buộc, hiệu ứng thua xa Disney!”; thậm chí còn cố tình đẩy lỗi cho chính Na Tra 2 và nguyên do tẩy chay khi đưa ra dẫn chứng: “Captain America 4 flop vì khán giả cố tình tẩy chay, chứ không phải do chất lượng phim!”.

Trước doanh thu thảm hại của Captain America 4 tại Trung Quốc, một số trang truyền thông có thể nói dối, nhưng dữ liệu thì không. Bởi lẽ, nội dung của phim thuộc thương hiệu Marvel này đã tụt dốc. Bằng chứng sự đánh giá tươi mới trên Rotten Tomatoes chỉ 49%, điểm Douban vỏn vẹn 5.2, khán giả phàn nàn rằng phim thất bại thảm hại là đương nhiên, bởi “phản diện bị thuyết phục bằng miệng”, “hành động như hòa giải ở ủy ban khu phố”.

Thậm chí, hàm lượng sáng tạo của phim đã đến mức báo động, cạn kiệt. Khung chính trị giật gân sao chép Captain America 2 nhưng mất chiều sâu nhân vật. Đội trưởng Mỹ mới – Chim Ưng – thiếu sức hút của Chris Evans, khiến người chưa xem The falcon and the winter soldier mù mịt.

Dù có chi phí sản xuất lớn lên đến 180 triệu USD nhưng doanh thu toàn cầu khó vượt 200 triệu, ngay cả Disney cũng thừa nhận “chủ đề siêu anh hùng đã không còn là miếng mồi béo hở, thẩm mỹ khán giả đã thay đổi”.

Ngược lại, Na Tra 2 kiếm doanh thu nhẹ nhàng 20 triệu USD tại Bắc Mỹ, vượt mặt Captain America 4 thị trường New Zealand – chứng minh chất lượng phá vỡ ranh giới văn hóa. Như cộng đồng mọt phim châm biếm: “Tự quay dở còn đổ lỗi đối thủ quá mạnh?”.

"Na Tra 2" thành công nhờ nhiều yếu tố

Công nghệ bứt phá và văn hóa phá rào

Với 1.900 cảnh hiệu ứng đặc biệt, Na Tra 2 đã tái hiện một cách sống động vũ trụ phong thần. Đạo diễn Sủi Cảo cùng đội ngũ tự phát triển “động cơ chất lỏng Càn Khôn”, lần đầu tiên mô phỏng hoàn toàn nước biển một cách chân thực, mỗi khung hình ở Đông Hải cần đến 12 siêu máy tính cùng lúc để xử lý.

Hiệu ứng hạt của Hỗn Thiên Lĩnh được trau chuốt trong suốt 3 năm, khiến cả đội làm hiệu ứng của Spider Man phải thốt lên: “Đây là cuộc cách mạng trong ngành hoạt hình!”.

“Lời thề tinh thần” của thế hệ Z

Nếu “Mệnh do ta không do trời” (2019) là tuyên ngôn máu lửa, thì “Nếu không có đường, ta sẽ tự mở lối” của Na Tra 2 chạm đúng nỗi lo chung hậu dịch bệnh. Trên mạng xã hội, triết lý “cộng sinh” của Na Tra và Ngao Bính trở thành sách sống còn nơi công sở, nỗi lo giáo dục của Lý Tịnh và phu nhân khơi gợi tranh luận gia đình. Theo Maoyan, khán giả ở độ tuổi 25-35 chiếm 68%, thành phố hạng hai đóng góp 45% – thế hệ trẻ chứng minh hoạt hình không chỉ dành cho trẻ em.

Hiệu ứng “hợp tử hạt nhân” của ngành công nghiệp

Na Tra 2 không chỉ mang về doanh thu riêng cho ngành công nghiệp phim ảnh. Doanh số phụ kiện trên Taobao vượt 300 triệu tệ, thẻ bài hiếm trên Xianyu đội giá 6 chữ số. Công ty Guangxian ra mắt ma trận Thần thoại Trung Quốc đến 2028; khán giả Bắc Mỹ vừa xem phim vừa tra “Bảng phong thần” – lần đầu tiên hoạt hình Trung Quốc xây dựng chuỗi giá trị hoàn chỉnh từ phụ kiện đến văn hóa xuất khẩu.

Số rạp Trung Quốc chiếu Na Tra 2 vượt 90.000, phủ sóng thành phố hạng ba, bốn tăng cao, khán giả quen với tiêu chuẩn công nghiệp của The Wandering Earth và The Battle at Lake Changjin, miễn dịch với “cốt truyện siêu anh hùng sáo rỗng”.

Netflix tiết lộ hiện đã chi đậm mua quyền phát hành Na Tra 2 không phải vì “tinh thần dân tộc”, mà vì giá trị toàn cầu “vượt lên số phận” – như vảy rồng của Ngao Bính chinh phục khán giả Bắc Mỹ, văn hóa xuất khẩu cuối cùng dựa vào sự đồng cảm.

Thất bại của Captain America 4 phơi bày khủng hoảng sáng tạo của Hollywood: ý tưởng cạn kiệt và chính trị hóa quá mức. Ngay đến cả người Mỹ cũng phát ngán Marvel.