Thông điệp của Chính phủ nhằm lành mạnh hóa thị trường tài chính, đồng thời cũng thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong việc ổn định lãi suất, tăng cơ hội tiếp cận vốn cho các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh.

Nói nôm na, doanh nghiệp “sân sau” là các doanh nghiệp hoặc hệ sinh thái các doanh nghiệp liên quan lợi ích đến chủ sở hữu ngân hàng, người có quyền lực tại ngân hàng, thông thường là các ông chủ, bà chủ thực sự của ngân hàng đó.

Một ví dụ dễ thấy nhất về doanh nghiệp "sân sau" ngân hàng, là vụ việc Vạn Thịnh Phát và ngân hàng SCB. Hệ sinh thái các doanh nghiệp liên quan đến Vạn Thịnh Phát, đứng sau là bà Trương Mỹ Lan, người chủ thực sự của ngân hàng SCB, chính là doanh nghiệp "sân sau" của SCB.

Đáng nói, bà Lan không nắm giữ vị trí quản lý, chức vụ nào tại ngân hàng SCB trong khi thực tế bà Lan nắm giữ trên 90% cổ phần SCB, thông qua các cá nhân và tổ chức khác - theo kết luận của tòa án.

Tham vọng của bà Lan là sở hữu một ngân hàng nhằm huy động tiền gửi rồi "rút ruột" và "bơm" vốn cho hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát.

Theo kết luận, đã hơn 1 triệu tỷ đồng (gồm 108.000 tỷ và 17,4 triệu USD) mà ngân hàng SCB bơm cho hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát bất chấp các quy định.

Sự việc này đã dẫn tới Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi), từ ngày 1/7/2024, các ngân hàng phải công khai thông tin về cổ đông sở hữu từ 1% vốn điều lệ trở lên. Đồng thời, quy định mới cũng mở rộng phạm vi xác định người có liên quan nắm giữ cổ phần ngân hàng cần công bố.

Techcombank – Masterise Group

Ngân hàng TMCP Kỹ Thương Việt Nam - Techcombank hiện tại do ông Hồ Hùng Anh làm Chủ tịch, là ngân hàng tư nhân đầu tiên của Việt Nam cán mốc 10.000 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế. Điều này giúp ông Hồ Hùng Anh có mặt trong danh sách tỷ phú thế giới theo Forbes bình chọn.

Đầu năm nay, con trai ông Hùng Anh, là ông Hồ Anh Minh (sinh năm 1995) đã được bổ nhiệm vị trí Tổng giám đốc kiêm người đại diện pháp luật của tập đoàn bất động sản hạng sang Masterise Group.

Trước đó, cuối tháng 6/2024, theo báo cáo quản trị, Tập đoàn Masterise chính thức trở thành tổ chức có liên quan đến Techcombank.

Những người thân khác của ông Hồ Hùng Anh cũng đã từng nắm các chức vụ lãnh đạo cấp cao tại Masterise Group.

Không ít các dự án do Masterise Group và các công ty con đầu tư có dấu ấn của Techcombank với các gói giải pháp tài chính cho khách hàng như dự án Grand Marina Saigon. Đây cũng là một trong những ngân hàng có tỷ lệ dư nợ cho bất động sản lớn hàng đầu toàn ngành.

Chủ tịch Techcombank từng thừa nhận điều này, nhưng cho biết chủ yếu là khoản vay cho cá nhân có nhu cầu mua nhà. Về cho vay chủ đầu tư, ngân hàng này chọn khách hàng tốt, dự án có pháp lý đầy đủ nên trong giai đoạn thị trường khó khăn các dự án này vẫn được triển khai.

Không những Masterise, Techcombank còn tài trợ tín dụng cho người mua nhà tại nhiều dự án của các doanh nghiệp của tỷ phú Phạm Nhật Vượng. Trong gần 20 năm qua, Techcombank cũng đã hợp tác với Masan để phát triển các sản phẩm tài chính phục vụ các nhu cầu tiêu dùng của người dân, bao gồm các giải pháp thanh toán, tín dụng và đầu tư.

Tại Ngân hàng TMCP Tiên Phong – TPBank, ông Đỗ Minh Phú đang nắm giữ chức Chủ tịch HĐQT. Trước khi tham gia ngành ngân hàng, tên tuổi của ông Phú gắn liền với sự phát triển của hệ sinh thái DOJI – tập đoàn kinh doanh vàng bạc đá quý lớn top đầu của Việt Nam.

Ông Phú không nắm trực tiếp trên 1% vốn TPBank nhưng người nhà ông và doanh nghiệp có liên quan lại đang nắm lượng lớn cổ phần tại nhà băng này.

Trong đó, hai doanh nghiệp DOJI Group và Hải Phòng Invest (công ty con của DOJI Land - một thành viên trong hệ sinh thái DOJI Group) đang nắm giữ tổng cộng 9,01% cổ phần của TPBank.

Hiện Doji có 14 đơn vị thành viên và 4 đơn vị liên kết. DOJI Group giới thiệu Ngân hàng TPBank nằm trong hệ sinh thái của Tập đoàn với tư cách là đơn vị liên kết góp vốn.

Ngoài mối quan hệ chéo với hệ sinh thái DOJI, TPBank cùng với Chứng khoán TPS còn được biết đến là trung gian thu xếp các thương vụ phát hành trái phiếu cho Vinahud – một doanh nghiệp thuộc Tập đoàn R&H với số tiền lên đến hàng nghìn tỷ đồng.

Mối quan hệ giữa HDBank và Sovico Holdings không còn gì xa lạ trên thị trường tài chính.

Sovico Holdings được xem là “đứa con cưng” vợ chồng doanh nhân tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo, hoạt động rộng khắp các lĩnh vực từ hàng không, bất động sản, năng lượng và tài chính ngân hàng. CTCP Sovico – công ty con của Sovico Group hiện đang là cổ đông lớn duy nhất của HDBank với tỷ lệ nắm giữ 14,36%.

HDBank cũng thường xuyên là đơn vị thu xếp vốn cho hoạt động của các thành viên trong hệ sinh thái Sovico Holdings.

Hiện tại, tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo đang nắm giữ chức Chủ tịch HĐQT của Sovico Holdings, đồng thời đang là Phó Chủ tịch HĐQT thường trực tại HDBank. Ngoài ra, bà Thảo còn được biết đến với vai trò Chủ tịch HĐQT Hãng hàng không Vietjet.

Tại ĐHĐCĐ thường niên năm 2021, tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo cho biết Tập đoàn Sovico và các thành viên luôn tìm kiếm cơ hội để gia tăng tỷ lệ sở hữu ở HDBank, không có kế hoạch giảm tỷ lệ sở hữu ở ngân hàng này.

Ông Dương Công Minh là một doanh nhân nổi tiếng, tên tuổi của ông gắn liền với sự phát triển của Tập đoàn Him Lam. Him Lam cũng chính là một trong những doanh nghiệp đầu tiên phát triển dịch vụ sân golf tại Việt Nam.

Hiện tại, Him Lam của ông Dương Công Minh hoạt động trong nhiều lĩnh vực, bao gồm bất động sản, golf, khách sạn, đầu tư tài chính, phát triển giáo dục, nông lâm nghiệp và các khu công nghiệp. Công ty hiện có khoảng 4.500 nhân sự, với 14 đơn vị thành viên và đối tác. Trong suốt 25 năm hoạt động, Him Lam đã thực hiện 65 dự án tại TP HCM và 15 dự án tại Hà Nội.

Ngoài nổi tiếng trong lĩnh vực bất động sản, ông Dương Công Minh còn được biết đến với hai thương vụ quan trọng trong ngành ngân hàng.

Một trong số đó là việc ông Minh tham gia vào quá trình cơ cấu lại Sacombank và chính thức trở thành Chủ tịch ngân hàng này từ tháng 6/2017.

Vào thời điểm ông nhậm chức, Sacombank đang phải đối mặt với tình trạng nợ xấu lớn sau quá trình sáp nhập với Ngân hàng Phương Nam. Tuy nhiên, dưới sự lãnh đạo của ông, tình hình nợ xấu của Sacombank đã được kiểm soát và giảm đi đáng kể, đồng thời doanh thu và lợi nhuận cũng tăng mạnh so với trước đó.

Hiện tại, ông Dương Công Minh đang sở hữu hơn 62 triệu cổ phiếu STB của Sacombank, tương ứng 3,32% vốn cổ phần của ngân hàng. Tạm tính theo giá STB hiện tại là 38.300 đồng/cp, ước tính giá trị thị trường số cổ phiếu của ông Minh vào khoảng 2.400 tỷ đồng.

Sacombank cũng từng cho các thành viên trong hệ sinh thái Tập đoàn Him Lam vay hàng nghìn tỷ đồng để tài trợ cho các dự án. Đon cử như Công ty Him Lam Thủ đô là đơn vị thành viên của Him Lam đã được Sacombank cho vay với số dư nợ 9.262 tỷ đồng, tương đương 48,52% vốn tự có của Sacombank tại thời điểm cuối năm 2017.

Tại Ngân hàng TMCP Bắc Á (Bac A Bank), bà Thái Hương bắt đầu tham gia vào HĐQT với vai trò Phó Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc từ những ngày đầu thành lập ngân hàng (1994). Bà Hương cũng được biết đến khi gắn liền với vai trò Nhà sáng lập và Chủ tịch Hội đồng Chiến lược của Tập đoàn TH với thương hiệu sữa TH True Milk.

Tính tới hết năm 2024, bà Thái Hương đang sở hữu hơn 40,8 triệu cổ phiếu ngân hàng này, tương đương 4,55% vốn điều lệ.

Trong những năm bà Hương đảm nhiệm vị trí lãnh đạo tại Bac A Bank và Tập đoàn TH, sợi dây liên kết giữa ngân hàng và doanh nghiệp này không ngừng nối dài. 

Quay ngược thời thời gian từ năm 2009, Tập đoàn TH được thành lập dưới sự tư vấn của Bac A Bank. Năm 2010, Bac A Bank tham gia tư vấn đầu tư cho Dự án Chăn nuôi bò sữa và Chế biến sữa tập trung quy mô công nghiệp tại huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An của TH True Milk với quy mô 37.000 ha, vốn đầu tư 1,2 tỷ đồng USD.

Không chỉ dừng lại ở đó, trong phần tư vấn đầu tư, tất cả các dự án mà Bac A Bank giới thiệu đều có liên quan đến TH như Dự án Dược liệu sạch và Hương liệu sạch tự nhiên TH thuộc CTCP Dược liệu TH (TH Herbals) với tổng mức đầu tư 22.630 tỷ đồng hay dự án Giáo dục Quốc tế TH School với quy mô đầu tư 1.000 tỷ đồng…

T&T Group được thành lập bởi ông Đỗ Quang Hiển (bầu Hiển) từ năm 1993. Đến nay, tập đoàn đã mở rộng quy mô, phát triển hệ sinh thái tập trung vào 7 lĩnh vực ngành nghề chủ chốt gồm: tài chính & đầu tư; bất động sản; năng lượng & môi trường; công thương; nông nghiệp, lâm nghiệp & thủy sản; hạ tầng giao thông; y tế, giáo dục và thể thao.

Bóng dáng của Tập đoàn T&T tại Ngân hàng SHB khá rõ ràng. Hiện tại, Tập đoàn T&T của bầu Hiển là cổ đông lớn duy nhất, đang sở hữu 7,85% vốn của SHB.

Đồng thời, nhóm cổ đông được tính là người có liên quan đến Tập đoàn T&T cũng đang sở hữu hơn 12,2% vốn nhà băng này, gồm CTCP Chứng khoán Sài Gòn - Hà Nội (SHS) nắm 1,46% và gia đình ông Đỗ Quang Hiển sở hữu khoảng 10%.

Tổng cộng, Tập đoàn T&T và nhóm cổ đông liên quan sở hữu hơn 20% cổ phần tại SHB, tính tại cuối năm 2024.

Theo quy định của Luật các tổ chức tín dụng sửa đổi, nhóm cổ đông của T&T vẫn được duy trì nhưng không được phép tăng tỷ lệ sở hữu tại nhà băng.

Hiện tại, ông Đỗ Quang Hiển, Chủ tịch của SHB là cố vấn cấp cao Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc vận hành Tập đoàn T&T.

Ngoài ra, người con trai của bầu Hiển cũng đang nắm giữ chức vụ Phó Chủ tịch kiêm Phó Tổng Giám đốc nhà băng này.

Ngoài những cái tên kể trên, thông tin công bố cũng cho thấy sự hiện diện của nhiều doanh nghiệp lớn tại các ngân hàng khác như Tập đoàn Gelex tại Eximbank, nhóm cổ đông liên qua ROX Group tại MSB, Tập đoàn Sunshine tại KienlongBank, Geleximco tại ABBank, ThaiGroup tại LPBank,...

Minh Hằng