Tuy chưa có thống kê cụ thể ở Việt Nam về số trẻ mắc bệnh lý này, nhưng theo các bác sĩ nhi khoa, tỷ lệ trẻ dậy thì sớm ở nước ta ngày càng gia tăng, ảnh hưởng không nhỏ đến tâm sinh lý của trẻ và khiến cha mẹ vô cùng lo lắng.

Trở thành thiếu nữ ở tuổi lên 2

Mới đây, Khoa Thận nội tiết BV Nhi đồng 1 TPHCM đã tiếp nhận một bé gái 18 tháng tuổi được mẹ đưa đến BV trong tình trạng chảy máu âm đạo. Theo lời kể của người mẹ, khi thấy bé bị chảy máu âm đạo, lo lắng cháu bị xâm hại nên chị đã đưa cháu đi khám ở rất nhiều cơ sở y tế. Qua thăm khám và làm các xét nghiệm cận lâm sàng, các bác sĩ BV Nhi đồng 1 đã phát hiện bé dậy thì sớm không rõ nguyên nhân. Bé được điều trị bằng thuốc ức chế cạnh tranh nhằm giảm sự tăng trưởng của hormone sinh dục nữ và sẽ ngưng điều trị khi bé bước vào độ tuổi dậy thì thực sự. Một trường hợp khác là bé trai 3 tuổi bị vỡ giọng, có giọng nói ồm ồm giống người lớn. Các bác sĩ phát hiện nguyên nhân khiến bé dậy thì sớm là do có khối u vùng hạ đồi (não) kích thích trục hạ đồi tuyến yên, tuyến sinh dục hoạt động. Bé được phẫu thuật lấy khối u và điều chỉnh hormone để “lấy lại giọng nói trẻ thơ”.

Theo bác sĩ Huỳnh Thoại Loan, Trưởng khoa Thận nội tiết BV Nhi đồng 1 TPHCM, gần đây số lượng bệnh nhi bị dậy thì sớm có chiều hướng gia tăng. Nếu như cách đây vài năm BV chỉ tiếp nhận 5 - 7 bệnh nhân, thì đến nay, BV đang điều trị cho 120 bé mắc hội chứng dậy thì sớm. Hầu như 100% các bé gái được người nhà đưa đi khám dậy thì sớm khi ngực phát triển, trong đó 20% - 25% có kinh nguyệt sớm. Ở bé trai thì 100% lý do bé được đưa đi khám vì dương vật quá phát triển, có 50% vỡ giọng sớm. Tuy nhiên, về mặt y khoa, để xác định trẻ có dậy thì sớm hay không, ngoài yếu tố đặc điểm sinh dục thứ phát thì phải phụ thuộc vào kết quả khám lâm sàng và các xét nghiệm cận lâm sàng như: đánh giá nội tiết tố của em bé, tuổi xương, bảng đánh giá vòng ngực tùy theo độ tuổi ở bé gái, thể tích tinh hoàn ở bé trai… Cũng theo bác sĩ Huỳnh Thoại Loan, dậy thì được coi là sớm khi bé gái dưới 8 tuổi và bé trai dưới 9 tuổi. “Nhiều bé dậy thì có thể sớm hơn so với nhiều bé khác, nhưng ngoài độ tuổi thì về mặt y khoa vẫn bình thường, cha mẹ không nên quá lo lắng”, bác sĩ Loan cho biết.

Cần có chế độ chăm sóc đặc biệt

Theo các chuyên gia, dậy thì sớm ở trẻ được phân thành 2 loại là dậy thì sớm thật và dậy thì sớm giả. Dậy thì sớm thật có sự kích hoạt của não, nguyên nhân do u não, tổn thương não, teo não, động kinh, u nang buồng trứng, u tuyến thượng thận... rất dễ dẫn đến tử vong, cần lập tức tiến hành phẫu thuật. Còn dậy thì sớm giả (vô căn) là do hormone sinh dục, ở bé gái là u nang buồng trứng, bé trai là do tăng sản thượng thận bẩm sinh, cần điều trị bằng thuốc. Khi phát hiện trẻ dậy thì sớm, các bậc cha mẹ cần giải thích cho con hiểu vì sao bé lại phát triển sớm hơn các bạn và trang bị cho con những kiến thức cần thiết để ứng xử phù hợp với tình trạng này. Đặc biệt, cha mẹ cần thường xuyên tâm sự, chia sẻ với trẻ những cảm giác lo lắng mà trẻ có nhằm giải tỏa gánh nặng về tâm lý, tránh nảy sinh những hậu quả nghiêm trọng.

Hiện chưa có nghiên cứu xác định cụ thể nào về nguyên nhân gây ra tình trạng dậy thì sớm ở trẻ. Nhưng theo nghiên cứu của các nhà khoa học, dậy thì sớm ở trẻ là một quá trình tương đối phức tạp liên quan đến trục hạ đồi tuyến yên, tuyến sinh dục. Và tuổi dậy thì liên quan đến yếu tố dinh dưỡng như: chế độ ăn giàu năng lượng, ăn quá nhiều thịt động vật có chứa các chất kích thích thúc đẩy quá trình tăng trưởng nhanh ở vật nuôi, lạm dụng thuốc bổ cho trẻ cũng là nhân tố làm dậy thì sớm. Bên cạnh đó, phim, hình ảnh… có yếu tố gợi ý về quan hệ giới tính cũng làm tăng khả năng dậy thì sớm ở trẻ.

Mặc dù trẻ dậy thì sớm không ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản về sau, nhưng việc dậy thì sớm khiến bé phải đối mặt với những đặc tính sinh dục thứ phát, như bé gái ngực phát triển, có kinh nguyệt; bé trai có dương vật lớn, mọc râu, vỡ giọng... Trong khi bé còn quá nhỏ tuổi thì việc chăm sóc sức khỏe, vệ sinh cá nhân sẽ không tự làm được. Bên cạnh đó, mang hình hài một người phụ nữ hay một người đàn ông trong tâm hồn trẻ thơ sẽ vô cùng ảnh hưởng đến tâm lý của bé. Bé sẽ dễ bị những hành động quấy rối, nên có thể bị lạm dụng tình dục, nhất là bé gái. Dậy thì sớm còn ảnh hưởng đến chiều cao của trẻ. Do các sụn tăng trưởng tăng hoạt động, trẻ sẽ phát triển rất nhanh nhưng sẽ sớm ngừng tăng trưởng bởi hiện tượng đóng đầu xương - sau tuổi dậy thì, xương gần như không phát triển nữa.