Tham dự Hội thảo có bà Cao Thị Thanh Thủy, Phó Vụ trưởng Vụ quan hệ Hợp tác quốc tế, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội; ông Đào Quang Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học và Lao động và Xã hội; bà Vũ Kim Hoa, Phó cục trưởng Cục trẻ em, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội; Bà Sarah Galeski - Đồng chủ tịch Tiểu Ban Nguồn nhân lực và Đảo tạo - Hiệp hội Doanh nghiệp châi Âu (EroCham); đại diện Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, VCCI, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam; lãnh đạo các Sở Lao động – Thương binh và Xã hội các tỉnh, thành khu vực phía Nam, các đơn vị, doang nghiệp trong và ngoài nước tham dự…

Phát biểu khai mạc Hội thảo, bà Cao Thanh Thủy, Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ LĐTB&XH)cho biết, kết quả điều tra quốc gia năm 2012, Việt Nam có 1,75 triệu lao động trẻ em. Trẻ em phải lao động sớm sẽ để lại nhiều hậu quả, gây ảnh hưởng tới sự phát triển về thể chất và tâm lý, đồng thời cản trở việc tiếp cận giáo dục, từ đó tác động tiêu cực tới tương lai của chính trẻ em cũng như việc thực hiện các quyền cơ bản của trẻ em, đồng thời tác động tới nguồn nhân lực tương lai của đất nước.

Thực tế trên thế giới  cho thấy hàng hóa được sản xuất với sự tham gia của lao động trẻ em khi được phát hiện ở bất cứ công đoạn nào sẽ gây thiệt hại cả về kinh tế và uy tín cho doanh nghiệp đó, thậm chí ngành hàng đó. Tuy nhiên, vẫn có thực tế là do lao động trẻ em có giá rẻ và nhiều trẻ em vẫn sẵn sàng tham gia vào thị trường lao động nên người sử dụng lao động tận dụng lợi thế này để tăng cường lao động trẻ em. Để giải quyết vấn đề lao động trẻ em, đặc biệt là bảo vệ trẻ em khỏi các hình thức lao động nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm cần có sự tham gia bền vững, sự liên kết của tất cả các đối tác trong xã hội, các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, công đoàn, các tổ chức xã hội, gia đình và cộng đồng. 

Ông Đào Quang Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Lao động & Xã hội, Bộ LĐ -TB&XH cho biết: Việt Nam đã tham gia một số Hiệp định Thương mại thế hệ mới như Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA); trong đó có quy định về việc loại bỏ một cách hiệu quả lao động trẻ em và cấm các hình thức lao động trẻ em tồi tệ nhất.

Các đại biểu thảo luận và chia sẻ tại hội thảo

Theo ông Vinh, tỉ lệ trẻ em tham gia hoạt động kinh tế, lao động trẻ em và lao động trẻ em làm các công việc có nguy cơ nặng nhọc, độc hại có xu hướng giảm mạnh. Khu vực kinh tế trẻ em tham gia lao động có sự thay đổi lớn, giảm mạnh trong lĩnh vực nông nghiệp và gia tăng trong lĩnh vực công nghiệp, xây dựng  và dịch vụ; trẻ em làm công việc nặng nhọc độc hại có xu hướng gia tăng ở nhóm những trẻ em không đi học, thôi học và tỉ lệ trẻ em làm công việc nặng nhọc, độc hại ở thành thị cao hơn ở nông thôn.

Theo ông Đào Quang Vinh, Việt Nam đã nội luật hóa các cam kết quốc tế thông qua việc sửa đồi, bổ sung Bộ luật Lao động, Luật Công đoàn và các quy định khác có liên quan đến công ước 138 và Công ước 182 của ILO. Theo đó, tuồi lao động tối thiểu không được dưới 15; trẻ em dưới 18 tuồi không được phéo làm những công việc nguy hiểm; trẻ em từ 13 – 15 có thể làm việc mà không ảnh hưởng đến sức khỏe, sự phát triển và học hành; cấm sử dụng trẻ em dưới 18 tuổi vào các hình thức lao động trẻ em tồi tệ nhất.

Đề giải quyết tình trạng này, theo ông Vinh, cần tăng cường vai trò giám sát của chính quyền địa phương đối với tình hình lao động trẻ em; tăng cường nhận thức về quyền lao động, quyền trẻ em đối với người dân. Đặcbiệt, ông Vinh nhấn mạnh vai trò của người sử dụng lao động, theo đó doanh nghiệp phải hiểu rõ rằng sử dụng lao động trẻ em là phi đạo đức và bất hợp pháp. Trong đó, vai trò của VCCI, Liên minh Hợp tác xã, các hiệp hội. 

Đại diện ILO, bà Valentina Barcucci cho biết: Năm 2012 Việt Nam có cuộc điều tra quốc gia về lao động trẻ em: Theo đó tỉ lệ trẻ em tham gia hoạt động kinh tế trong độ tuổi 5 -17 tuổi là 15,5%, trong đó có 42,6% là trẻ em gái và 57,4% là trẻ em trai. Tỉ lệ trẻ em tham gia hoạt động kinh tế trong độ tuổi 5 -17 tuổi được xác định là lao động trẻ em chiếm 62% trong số trẻ em có hoạt động kinh tế và chiếm 9,6% trẻ em trong độ tuổi từ 5 -17.  

Đại diện các Tổ chức nước ngoài chia sẻ tại Hội thảo

Bà Valentina Barcucci, cũng cho rằng để giải quyết vấn đề lao động trẻ em, đặc biệt là bảo vệ trẻ em khỏi các hình thức lao động nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm đòi hỏi cần có sự chung tay của tất cả cộng đồng, doanh nghiệp, trong đó có vai trò quan trọng của các cơ quan chức năng.

Đại diện EU Charm: Việt Nam và EU gần đây đã ký Hiệp định thương mại Tự do Việt Nam – Liên minh Châu Âu ( EVFTA) đảm bảo rằng Việt Nam sẽ tiếp tục đấu tranh phòng chống lao động trẻ em. Theo EVFTA, Chương 15 về thương mại và phát triển bền vững, mỗi bên tham gia hiệp định đều khẳng định cam kết của mình đối với các quyền cơ bản trong công việc của Tô chức Lao động quốc tế ILO năm 1998, bao gồm tám công ước ILO cốt lõi, trong đó có hai công ước giải quyết vấn đề lao động trẻ em – Công ước số 138 về độ tuổi tối thiểu để làm việc và công ước sô 182 về loại bỏ các hình thức lao động trẻ em tồi tệ nhất. Việt Nam đã phê chuẩn những công ước này và các nguyê tắc của chúng được thể hiện rõ trong luật pháp Việt Nam.

Còn bà Đặng Thị Vân Hà, đại diện Đại Sứ Quán Anh mang đến cho hội thảo một bức tranh minh họa về vấn đề nô lệ đối với lao động ở Vương Quốc Anh. Theo bà Hà, nô lệ lao động trẻ em hiện đại ở Anh được gắn nhãn là bóc lột lao động; lao động cưỡng bức; lao động lệ thuộc từ một tổ chức hay một cá nhân nảo đó; lao động trẻ em; buôn bán bóc lột tình dực; cưỡng bức hôn nhân trẻ em. Ở Anh nếu lao động không có hợp đồng là được coi là lao động bóc lột trẻ em, vi phạm luật về lao động trẻ em.

Vì sao các Chính phủ Anh quan tâm hơn nữa trong lĩnh vực lao động trẻ em là chính những cam kết đối với lao động: Chính nhãn hàng, sản phẩm có cam kết không sử dụng lao động trẻ em được khách hàng sử dụng, ngược lãi nếu sử dụng lao động trẻ em sẽ bị tẩy chay. Các chuỗi sản phẩm cam kết không sử dụng lao động trẻ em và tính minh bạch trong chuỗi công ứng với Chính phủ. Lợi ích của doanh nghiệp cần nâng cao hình ảnh của doanh nghiệp phải đạt chuẩn về sử dụng lao động sẽ có nhiều cơ hội cạnh trang và hội nhập.

Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm

Tại Hội thảo, các đại biểu cũng đã tập trung thảo luận xung quanh các vấn đề đề liên quan đến việc làm bền vững để chăm lo người lao động; các vẫn đề lao động trẻ em cũng như các giải pháp phòng ngừa đối với lao động động trẻ em và đề xuất các giải pháp về phòng không sử dụng lao động trẻ em. Theo đại diện Ikea: đơn vị có chính sách khắt khe không sủ dụng lao động trẻ trong chuỗi công ứng của doanh nghiệp Châu Âu cho biết: Ikae luôn xem xét các nhà thầu của mình để ngăn ngừa sử dụng lao động trẻ em trong chuỗi cung ứng của mình. Tuy nhiên, Ikea cũng cho rằng vẫn còn nhiều rào cản mà doang nghiệp vẫn chưa thể kiểm soát được các đối tác và thành viên của mình sử dụng lao động trẻ em. Còn về phía VCCI là đơn vị đi đầu để thực hiện trong cộng đồng doang nghiệp về chương trình nghị sự không sử dụng lao động trẻ em trong chuỗi công ứng. Ngoài ra, các đại biểu cũng đặt giả thuyết đâu là những khó khăn mà doanh nghiệp đang và lao động trẻ em đang gặp phải. Chính phủ và các quốc gia tham gia trong các chuỗi cung ứng và có những hành động chống lại sử dụng lao động trẻ em như thế nào? Đại diện Hiệp hội ngành mía đường Việt Nam cho rằng: sử dụng lao động trẻ em cũng là vẫn nạn ở nước nào cũng có. Song, chúng ta phải đánh giá khách quan về lao động trẻ em; có giải pháp nào cụ thể do đất nước là quốc gia chiếm tỷ lệ nông nghiệp hơn 80%. Vì vậy, cần xem xét các chính sách để giải quyết vấn đề trẻ em hiện nay, trong đó nên hướng tới giải pháp hỗ trợ cho lao động trẻ em.

Hoàng Cảnh