Cô Bé Ngai Vàng là một trong những vị Thánh Cô nổi bật thuộc hàng Tứ Phủ Thánh Cô, phục vụ dưới quyền Mẫu Thượng Ngàn. Theo truyền thuyết, Cô là hiện thân của Cô Bé Thượng Ngàn, thường xuất hiện với dáng vẻ xinh đẹp, giản dị, nhưng mang trong mình năng lực phi thường. Tên gọi "Cô Bé Ngai Vàng" cũng giống như "Cô Bé Suối Ngang," "Cô Bé Đông Cuông," hay "Cô Bé Sa Pa," đều được đặt theo địa danh nơi ngôi đền tọa lạc.

Cô Bé Ngai Vàng được biết đến với việc hiển linh, trừ tà, chữa bệnh và giúp đỡ người dân. Sau mỗi lần vân du, Tiên Cô thường để lại dấu tích, giúp đời, giúp đạo, khiến nhân dân nhớ ơn và lập đền thờ phụng, lấy tên địa danh đó để đặt tên cho đền. Tất cả các Cô Bé bản cảnh đều là sự hóa thân của một Cô Bé Thượng Ngàn, tương tự như cách gọi Đền Ông Bảy Bảo Hà (theo tên thôn Bảo Hà) hay Đền Cô Đôi Bồng Lai (theo tên thôn Bồng Lai).

Cô Bé Ngai Vàng là một vị Thánh Cô linh thiêng, thường hiển linh và ngự đồng, khiến người đời kính ngưỡng. Khi ngự đồng, Cô hiện lên với vẻ đẹp như tiên nữ chốn rừng ngàn, trang phục của Cô biến hóa linh hoạt, phù hợp với câu hát, câu văn nơi bản cảnh Cô ngự. Màu sắc trang phục của Cô phong phú, hòa quyện với văn hóa vùng miền, thể hiện sự đa dạng và tinh tế. Tiên Cô không chỉ là biểu tượng tâm linh mà còn kết nối văn hóa ẩm thực, trang phục của các vùng miền trong hệ thống Tứ Phủ. Đệ tử của Cô ở khắp mọi miền đất nước, từ Nam ra Bắc, đều tìm về cửa Cô để xin thuốc chữa bệnh, cầu tài lộc và sự bình an. Với sự linh thiêng và tiếng tăm ngày một lan rộng, Cô Bé Ngai Vàng ngày nay là một trong những vị Thánh Cô được biết đến nhiều nhất, đặc biệt với những người có căn đồng số lính.

Tọa lạc tại thôn Thanh Hà, xã Nam Sơn, huyện Sóc Sơn, Hà Nội, đền Cô Bé Ngai Vàng là một trong những ngôi đền linh thiêng bậc nhất trong hệ thống tín ngưỡng Tứ Phủ. Với vị trí lưng tựa núi Ngai Vàng, mặt hướng ra Đền rõm, ngôi đền nằm trên một thế đất phong thủy đặc biệt, hội tụ khí thiêng trời đất, tạo nên không gian linh thiêng và thanh tịnh. Bao quanh đền là cảnh quan thiên nhiên kỳ vĩ, với núi rừng xanh thẳm và không khí trong lành, khiến nơi đây trở thành điểm dừng chân lý tưởng cho những người hành hương tìm kiếm sự an lành trong tâm hồn.

Đền thờ Cô gồm hai cung chính: cung trên thờ Mẫu Thượng Ngàn và cung dưới thờ Cô Bé Ngai Vàng. Mỗi cung đều được bài trí trang trọng, mang đậm nét văn hóa truyền thống Việt Nam. Người dân địa phương và du khách đến đây không chỉ để cầu nguyện mà còn để tìm hiểu về những giá trị tín ngưỡng đặc sắc của dân tộc.

Thủ nhang Đền Cô bé Ngai Vàng là đồng thầy Huyền Tích. Nhắc đến thầy Huyền Tích trong giới hầu đồng, nhiều người đều biết đến thầy như một bậc thầy giản dị, mộc mạc, luôn giữ Đạo và phát huy những giá trị văn hóa của dân tộc Việt Nam. Thầy không chỉ gìn giữ sự trong sáng của tín ngưỡng hầu đồng mà còn góp phần bảo tồn và lan tỏa nét đẹp của tục thờ Mẫu Tam Tứ Phủ. Thầy Huyền Tích luôn tận tâm với Đạo và hết lòng vì bách gia trăm họ. Thầy được kính trọng không chỉ bởi tài năng mà còn bởi tấm lòng nhân ái, đức độ và sự nhiệt huyết cống hiến. Với số lượng đông đảo con nhang đệ tử, thầy được cộng đồng tín ngưỡng thờ Mẫu biết đến như một người kế thừa xứng đáng sau những "cây cao bóng cả" – các bậc tiền bối gạo cội trong hầu đồng.

Giới trẻ ngày nay nhìn nhận thầy Huyền Tích là một người không ngừng học hỏi, tiếp thu những tinh hoa văn hóa và lễ nghi từ các thế hệ tiền nhân, đồng thời phát huy, lan tỏa truyền thống văn hóa dân tộc. Thầy đã góp phần quan trọng trong việc đưa tín ngưỡng thờ Mẫu đến gần hơn với giới trẻ và người dân Việt Nam, giúp họ thêm yêu mến và tin tưởng vào Đạo Việt, làm rạng danh nét đẹp tín ngưỡng dân gian của nước nhà.

Hàng năm, từ ngày mùng 6 đến ngày mùng 10 tháng Giêng âm lịch, đền Cô Bé Ngai Vàng tổ chức lễ hội lớn, thu hút đông đảo người dân và du khách từ khắp nơi. Đây là dịp để mọi người dâng hương cầu bình an, sức khỏe, đồng thời tham gia các nghi lễ truyền thống như hầu đồng, múa hát và dâng lễ vật. Đặc biệt, lễ hội "Bách Thiện Hiếu Vi Tiên" được tổ chức vào ngày 6 tháng 3 âm lịch là một nét đặc sắc của Đền. Lễ hội này nhằm tri ân công ơn cha mẹ, khơi gợi lòng hiếu đạo, đồng thời gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa lâu đời. Những nghi lễ và hoạt động trong lễ hội không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn góp phần kết nối cộng đồng, tạo nên không khí đoàn kết, ấm áp.

Hàng năm, từ ngày mùng 6 đến ngày mùng 10 tháng Giêng âm lịch, đền Cô Bé Ngai Vàng tổ chức lễ hội lớn, thu hút đông đảo người dân và du khách từ khắp nơi. Đây là dịp để mọi người dâng hương cầu bình an, sức khỏe, đồng thời tham gia các nghi lễ truyền thống như hầu đồng, múa hát và dâng lễ vật.

Chương trình Bách Thiện Hiếu Vi Tiên là Chương trình thường niên của Bản Đền