Tính đến cuối năm 2017, Việt Nam có khoảng 4.400 đến 6.600 trẻ em dưới 15 tuổi sống chung với HIV. Theo số liệu toàn cầu, ước tính chỉ có 50% trẻ em nhiễm HIV được tham gia điều trị - đây là một khoảng trống đáng kể trong phòng, chống HIV/AIDS. 

Bs. Kiều Thị Mai Hương – Quản lý chương trình Sức khoẻ, Trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến Phát triển Cộng đồng (SCDI) cho biết: “Qua kinh nghiệm làm việc cùng các nhóm hỗ trợ cho các trẻ nhiễm HIV, thì chúng tôi thấy một thực trạng rất đáng buồn đó là có một tỉ lệ đáng lo ngại những trẻ mắc HIV bỏ điều trị khi bước sang độ tuổi vị thành niên.” Theo bác sĩ, tuân thủ điều trị HIV đối với bệnh nhân là người trưởng thành đã khó, đối với trẻ em lại càng đòi hỏi nhiều sự quan tâm và chuẩn bị về mặt tâm lý một cách đầy đủ và kỹ càng trước khi bước sang một giai đoạn mới của cuộc đời.

Có nhiều trẻ nhiễm HIV từ nhỏ không được biết tình trạng của mình mà chỉ uống thuốc theo sự yêu cầu của bố mẹ và cũng không được chuẩn bị tâm lý từ từ để đón nhập tình trạng bệnh, thì khi các em lớn lên sẽ rơi vào hai trường hợp phổ biến. Trường hợp đầu tiên là các em không có đủ nhận thức về tầm quan trọng của việc tuân thủ điều trị dẫn đến bỏ uống thuốc, hoặc uống không đúng chỉ dẫn – gây ra những biến chứng về sức khoẻ và nguy cơ kháng thuốc cao. Trường hợp thứ hai, các em cảm thấy sốc khi phát hiện ra tình trạng nhiễm HIV của mình khiến cho các em căm ghét bố mẹ và chính bản thân, dẫn đến thực hiện các hành vi tiêu cực như bỏ nhà đi, sử dụng chất kích thích – ma tuý, quan hệ tình dục không an toàn, và để xảy ra những hậu quả đáng tiếc như có con ngoài ý muốn… Đáng lo lắng hơn, đó là có những em đã bỏ thuốc ARV trong thời gian dài và những trường hợp này đều rất khó thuyết phục quay trở lại điều trị.

Nhưng ngay cả với những trẻ nhiễm HIV đã chấp nhận tình trạng của mình và có tâm lý sẵn sàng thì các em cũng gặp không ít khó khăn để tuân thủ điều trị khi bước vào độ tuổi vị thành niên. “Khi chúng cháu đi học, đi ôn thi tại trung tâm mà đến giờ uống thuốc thì không thể tự nhiên giữa cả lớp mà bỏ thuốc ra uống được (vì mọi người kỳ thị và tò mò), nên việc quên hoặc uống quá giờ là thường xuyên xảy ra. Rồi đến tuổi yêu đương, muốn có người yêu thì cũng rất dễ bỏ uống thuốc do tâm lý tuổi này đang thay đổi.” – chia sẻ của một bạn nam tại Hà Nội. Hay đó là những bỡ ngỡ khi chuyển đổi từ việc điều trị tại phòng khám nhi sang phòng khám dành cho người lớn: “Cháu cảm thấy sốc với lần đầu tiên đi khám ở tại bệnh viện vì cả quá trình khám, lấy thuốc chỉ mất đúng năm phút! Trước đây khi đi khám ở phòng nhi thì cháu đều được hỏi han và chỉ dẫn từng bước, nên khi chuyển sang khám của người lớn thì thấy không quen, và cảm thấy khó khăn khi cần trao đổi với bác sĩ.” – một bạn nữ tại Hải Phòng chia sẻ.

Phân biệt đối xử - kỳ thị là một rào cản lớn trong tuân thủ điều trị HIV khi những đứa trẻ vốn dễ bị tổn thương do tình trạng nhiễm HIV của mình lại hàng ngày hàng giờ phải đối mặt với những soi mói và dị nghị tại nơi sinh sống, học tập, vui chơi và khám chữa bệnh. “Mỗi khi cháu đến phòng khám lấy thuốc thì lại bị người dân xung quanh chỉ trỏ, sao trẻ thế này mà làm gì để bị nhiễm HIV. Cháu thấy rất buồn.” – một bạn nữ tại Hải Phòng chia sẻ “Nhưng nếu chúng cháu được hỗ trợ tuân thủ tốt, mức tải lượng virus xuống dưới ngưỡng phát hiện và không còn khả năng lây nhiễm nữa thì sẽ không còn lý do gì bị kỳ thị và phân biệt đối xử.”