'Bệnh viện' cho những chiếc quạt cổ giá vài trăm triệu
08:36 AM 10/03/2025
(LĐXH) - Ngôi nhà số 2 phố Tạ Hiện nổi tiếng với tên gọi "bệnh viện quạt cổ", nơi phục chế và gìn giữ những chiếc quạt cổ quý giá, mang đậm giá trị lịch sử và nghệ thuật.
Dù nằm giữa khu phố cổ sầm uất và nhộn nhịp, không gian của "bệnh viện quạt" lại mang một vẻ trầm lắng, tĩnh mịch, với hàng trăm chiếc quạt cổ xưa, có tuổi đời lên tới trăm năm. Những chiếc quạt này đến từ các thương hiệu nổi tiếng trên thế giới như Marelli (Ý), Calor, Eole (Pháp), quạt tai voi (Nga) và Emi (Hà Lan), đang được gìn giữ và phục chế tại đây.Chủ nhân của bộ sưu tập quý giá hiện nay là anh Trần Hồng Đức. Anh Đức đã xây dựng cũng như gìn giữ niềm đam mê của cha và tiếp tục công việc phục chế quạt cổ.Anh Đức chia sẻ rằng gia đình anh có truyền thống lâu dài gắn bó với quạt cổ. Cha anh, ông Trần Công Phúc, sinh năm 1940 và đã tiếp xúc với những chiếc quạt này từ nhỏ. Câu chuyện gia đình anh gắn liền với những chiếc quạt từ thời kỳ thuộc địa Pháp. Các quạt từ Pháp mang đến Việt Nam trước đây có giá trị rất cao, chúng không chỉ là vật dụng, mà còn là biểu tượng của một thời kỳ lịch sử.Vào những năm 1954, nhiều chiếc quạt cổ trở thành vật bị bỏ đi do sự chuyển đổi sang các thiết bị điện 220V. Trong khi nhiều người không biết cách sửa chữa, vứt bỏ những chiếc quạt hỏng, ông Phúc thu mua lại những chiếc quạt cũ, phục chế và sưu tập chúng. Mãi đến năm 1990, khi ông nghỉ hưu, ông Phúc mới mở cửa hàng sửa chữa quạt cổ. Khi quan hệ giữa Việt Nam và Mỹ được bình thường hóa, khách du lịch bắt đầu tìm đến và yêu thích những chiếc quạt cổ, và từ đó, gia đình anh Đức cũng bắt đầu bán những chiếc quạt này.
Trong căn nhà nhỏ chưa đầy 25m², anh Đức trưng bày hàng trăm chiếc quạt từ các thương hiệu nổi tiếng. Có những chiếc quạt cũ kỹ, đen nhẻm, nhưng cũng có những chiếc quạt được phục chế lại, sáng bóng với lớp sơn vàng đồng, trông như mới. Anh Đức rất tự hào về bộ sưu tập này, đặc biệt là những chiếc quạt Marelli (Ý), Emi (Hà Lan) và Calor (Pháp), những dòng quạt hiếm và có giá trị cao hiện nay.
Một trong những chiếc quạt đáng chú ý là quạt Marelli, sản xuất tại Ý vào đầu thế kỷ 20, khi động cơ điện mới bắt đầu xuất hiện. Quạt Marelli nổi bật với vẻ đẹp mềm mại, sắc sảo, mang đậm nét hoài cổ và thường được đặt trong những không gian sang trọng như biệt thự cổ hay khu nghỉ dưỡng. Quạt Eole của Pháp, sản xuất vào những năm 1930 - 1940, có công suất lớn và thường được dùng trong các nhà thờ. Còn quạt Emi của Hà Lan có thiết kế độc đáo, lấy cảm hứng từ củ lạc và lồng quạt tạo hình tia sét.Mỗi chiếc quạt đều có thiết kế riêng biệt, với chất liệu cao cấp như thân đúc bằng gang, cánh bằng gỗ hoặc đồng, giúp chúng tồn tại hàng trăm năm. Tuy nhiên, công việc phục chế quạt cổ không hề đơn giản. Anh Đức cho biết khó khăn lớn nhất là thiếu linh kiện phù hợp để thay thế. "Mỗi chiếc quạt có cấu tạo và đặc tính riêng, nên việc tìm đúng linh kiện rất khó khăn. Nhiều khi, tôi phải sử dụng linh kiện từ nhiều chiếc quạt khác nhau để hoàn thành một chiếc", anh chia sẻ. Có những lúc, anh phải mất cả tháng trời mới tìm ra linh kiện cần thiết.
Hiện nay, anh Đức đang sở hữu những chiếc quạt có giá trị không hề nhỏ. Một chiếc quạt Marelli xoay 360 độ, mẫu O.400/P, có giá lên tới khoảng 400 triệu đồng. "Tôi đang gửi ở nhà một người bạn, chỉ muốn lưu giữ làm kỉ niệm chứ không muốn bán. Nhà cũng nhỏ bày ra không có chỗ nên mới phải đem gửi, cho đúng vị trí của nó đáng được trưng bày", anh Đức nói.
Anh Đức cho biết thêm, điểm nhấn quan trọng của dòng quạt này là khả năng quay toàn diện 360 độ, giúp làm mát đều trong mọi không gian lớn. Hệ thống bánh răng và trục quay được chế tác chính xác, đảm bảo độ bền bỉ và hiệu quả làm việc.Chiếc còn lại được bày tại cửa hàng là loại 2 đầu cũng xoay 360 độ. Đây là một sản phẩm biểu tượng của thương hiệu Marelli, được sản xuất vào đầu thế kỷ 20 dành riêng cho các không gian sang trọng tại Đông Dương. Thân quạt, cánh quạt và lồng bảo vệ đều được làm từ đồng thau cao cấp và hiện không còn được sản xuất. Anh Đức cho biết giá trị của cây quạt này hiện tại tầm 150 triệu đồng.
Bên cạnh kỹ năng và sự tỉ mỉ, phục chế quạt còn đòi hỏi đam mê và kiên nhẫn. Anh Đức, mang trong mình niềm yêu thích quạt cổ từ người cha, đã truyền lại tình yêu ấy và quyết tâm "hồi sinh" những chiếc quạt cổ, dù công việc này có phức tạp đến đâu.
In bài viết này
