Hoạt động buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua tuyến biên giới đường bộ Việt Nam – Lào (gia cầm, đường kính, lâm sản, động thực vật, hoang dã, thuốc lá...), Việt Nam – Campuchia (ma túy, pháo nổ, vàng, thuốc lá điếu, ngoại tệ, thực phẩm...) qua biên giới các tỉnh Bình Phước, Tây Ninh, Long An, Đồng Tháp, An Giang, Kiên Giang vẫn diễn biến hết sức phức tạp. Hoạt động vận chuyển hàng hóa gửi kho ngoại quan (Tp. Hồ Chí Minh, Bà Rịa Vũng Tàu, Bình Dương, Đồng Nai) quá cảnh đi Trung Quốc, Campuchia tiếp tục tiềm ẩn rủi ro trong việc đánh tráo, rút ruột thẩm lậu vào nội địa.

Trên tuyến đường biển, các đối tượng buôn lậu, vận chuyển trái phép qua biên giới tập trung vào mặt hàng có lợi nhuận cao như xăng dầu, than, khoáng sản, hàng điện tử, điện lạnh đã qua sử dụng, phế liệu, hàng đông lạnh, gia cầm... sử dụng nhiều thủ đoạn tinh vi, các chiêu thức mới, hoạt động có tổ chức như ngụy trang tàu chở hàng lậu thành khai thác thủy sản, gia cố các bồn bể trên các phương tiện xuất nhập cảnh để che đậy việc mua bán, vận chuyển trái phép hàng lậu... Đặc biệt, mặt hàng động vật hoang dã là ngà voi, sừng tê giác có chiều hướng chuyển dịch từ các cảng biển thuộc khu vực miền Nam, miền Trung ra các tỉnh phía Bắc như Hải Phòng, Quảng Ninh.

Trên tuyến đường hàng không, lợi dụng quy định về định mức miễn thuế của hành khách xuất nhập cảnh, sự phát triển của thương mại điện tử, phương thức chuyển phát nhanh, dịch vụ ký gửi hàng hoá, hành lý,… các đối tượng trong và ngoài nước đã móc nối, cấu kết hình thành các đường dây buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hoá, tiền tệ qua các cảng hàng không quốc tế như ma túy, vũ khí, chất nổ, động vật hoang dã quý hiếm, rượu, thuốc lá, các mặt hàng thuốc tân dược, mỹ phẩm, đồ điện tử, hàng tiêu dùng đã qua sử dụng, các loại hàng hoá khác có trị giá cao…

Tình hình tội phạm ma túy tiếp tục diễn biến phức tạp. Các đối tượng tội phạm ma túy thường lợi dụng đường biên giới dài, địa hình rừng núi phức tạp, nhiều đường mòn, lối mở và kẽ hở, sự thông thoáng trong cơ chế, chính sách tạo thuận lợi đối với hoạt động xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh, quy trình thủ tục hải quan và các chính sách quản lý liên quan để trà trộn, cất giấu, vận chuyển trái phép chất ma túy từ Lào, Campuchia vào Việt Nam qua các tỉnh Tây Bắc Bộ, miền Trung và Tây Nam Bộ. Các vụ việc về ma túy do cơ quan Hải quan bắt giữ qua tuyến đường bộ tập trung chủ yếu tại các địa bàn trọng điểm như các cửa khẩu tuyến biên giới giáp với Trung Quốc, các cửa khẩu tuyến biên giới giáp với Lào và các cửa khẩu tuyến biên giới giáp với Campuchia. Tuyến đường biển cũng được đánh giá là địa bàn trọng điểm, tiềm ẩn nguy cơ xuất, nhập lậu chất ma túy, các loại tiền chất có chứa chất gây nghiện, chất hướng thần không có giấy phép của cơ quan chức năng dưới danh nghĩa hàng kinh doanh. Tuyến hàng không là địa bàn trọng điểm diễn ra hoạt động buôn bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy vào Việt Nam, tập trung chủ yếu qua cảng hàng không quốc tế: Nội Bài, Tân Sơn Nhất, Đà Nẵng với các loại ma túy tổng hợp, các loại thuốc tân dược có chứa chất gây nghiện, hướng thần, cần sa.

Trước tình hình trên, với vai trò Cơ quan tham mưu, giúp việc cho Cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia, Ban chỉ đạo 389 Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan đã tham mưu cho Ban Chỉ đạo 389 Bộ Tài chính ban hành công văn số 06/BCĐ 389 – ĐVTT ngày 28/4/2023 về tăng cường công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và thất thu thuế trong thời gian tới. Đồng thời chủ động ban hành các văn bản chỉ đạo, cảnh báo cho các Cục Hải quan tỉnh thành phố, hướng dẫn thực hiện công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại như: Tăng cường công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và thất thu thuế trong thời gian tới; Tăng cường công tác chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ, ma túy qua đường hàng không; Văn bản cảnh báo về thực phẩm nhập khẩu có dấu hiệu chứa thành phần cấm sử dụng trong sản xuất, kinh doanh thực phẩm bảo vệ sức khỏe và cảnh báo việc lợi dụng đường hàng không để buôn lậu và vận chuyển trái phép hàng hóa vi phạm.

Đồng thời, tham mưu Bộ Tài chính có văn bản gửi các cơ quan liên quan triển khai các chương trình, kế hoạch nhằm nâng cao hiệu quả công tác trao đổi thông tin phục vụ công tác đấu tranh phòng, chống ma túy.

Kết quả bắt giữ và xử lý vi phạm: Từ 16/4-15/5/2023, toàn ngành Hải quan đã phát hiện, bắt giữ và xử lý: 1.358 vụ việc vi phạm pháp luật Hải quan. Trị giá hàng hóa vi phạm ước tính 670 tỷ đồng. Cơ quan Hải quan đã khởi tố 02 vụ và chuyển cơ quan khác kiến nghị khởi tố 36 vụ. Số tiền thu nộp ngân sách nhà nước:  20,4 tỷ đồng.

Lũy kế 5 tháng năm 2023 (từ 16/12/2022 đến 15/5/2023), toàn ngành Hải quan đã phát hiện, bắt giữ và xử lý: 6.540 vụ việc vi phạm pháp luật Hải quan. Trị giá hàng hóa vi phạm ước tính 2.119,8 tỷ đồng. Cơ quan Hải quan đã khởi tố 12 vụ và chuyển cơ quan khác kiến nghị khởi tố 59 vụ. Số tiền thu nộp ngân sách nhà nước: 287,9 tỷ đồng.

Kết quả công tác đấu tranh phòng, chống ma tuý: Từ 16/4-15/5/2023, Ngành Hải quan đã chủ trì, phối hợp với các lực lượng Công an, Bộ đội Biên phòng phát hiện, bắt giữ: 23 vụ/27 đối tượng, trong đó cơ quan Hải quan chủ trì  09 vụ. Tang vật thu được gồm: 13,2 kg Heroin; 25,4 kg ketamin; 16,8 kg Methamp-hetamin; 86,6kg MDMA (thuốc lắc); 186 viên MDMA (dạng viên) và 108 gram Amphera-mine.

Lũy kế 5 tháng năm 2023 (Từ 16/12/2022 đến 15/5/2023), Ngành Hải quan đã chủ trì, phối hợp với các lực lượng Công an, Bộ đội Biên phòng phát hiện, bắt giữ: 93 vụ/111 đối tượng, trong đó Cơ quan Hải quan chủ trì 46 vụ. Tang vật thu được gồm: 0,95 kg thuốc phiện; 44,4 kg Heroin; 4,5 kg Cần sa; 15 kg cocain; 110 kg ketamin và 8.400 ketamin dạng viên; 43,7 kg Methamp-hetamin; 5,5 kg Amphera-mine; 311 kg MDMA (thuốc lắc) và 224 MDMA dạng viên; 2,1 kg ma túy các loại khác./.