Phát biểu khai mạc, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Tiến Dũng nhận định: “Chưa bao giờ ngành ngân hàng khát nhân lực về an ninh công nghệ thông tin như hiện nay. Chúng ta đang thấy một bức tranh thay đổi toàn diện, không chỉ về tiếp xúc khách hàng, mà cả về quản trị, giám sát và vận hành nội bộ”. Ông Dũng nhấn mạnh rằng ngành ngân hàng đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng hình thành hệ sinh thái số thông minh, nơi ngân hàng không còn hoạt động độc lập mà kết nối chặt chẽ với các lĩnh vực như vận tải, hàng không, du lịch, thương mại...

Sự phát triển này không chỉ tạo ra khái niệm mới như open banking – ngân hàng mở, mà còn yêu cầu nhân lực ngân hàng phải hiểu biết sâu sắc về nghiệp vụ đa ngành. Từ đó, cơ cấu tổ chức và cách thức hoạt động của ngân hàng đang được tái cấu trúc theo hướng linh hoạt hơn, kết nối hơn và công nghệ hơn.

Trong bối cảnh công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), blockchain, điện toán đám mây và tự động hóa quy trình bằng robot (RPA) đang bứt phá, ngành ngân hàng buộc phải thay đổi cách vận hành. AI và dữ liệu lớn giúp phân tích hành vi khách hàng, cá nhân hóa dịch vụ, trong khi blockchain tăng cường bảo mật và minh bạch hóa giao dịch. RPA đã thay thế nhiều vị trí truyền thống như giao dịch viên, kiểm soát nội bộ, thẩm định tín dụng, thúc đẩy xu thế chuyển dịch nhân sự.

Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết tái cấu trúc nguồn nhân lực. Các vị trí cũ dần biến mất, nhường chỗ cho các vai trò mới: chuyên gia dữ liệu, kỹ sư công nghệ tài chính (fintech), chuyên viên quản lý rủi ro số, chuyên gia trải nghiệm người dùng… Nhiều ngân hàng lớn như LPBank, VietinBank đã chủ động điều chỉnh cơ cấu nhân sự theo hướng cắt giảm ở những vị trí có thể thay thế bằng công nghệ và gia tăng nhân lực ở các mảng công nghệ cao, tư vấn và ra quyết định.

Tuy nhiên, bài toán nhân lực chất lượng cao không dễ giải. Thực tế cho thấy, ở Việt Nam, nguồn nhân lực có trình độ công nghệ cho ngành ngân hàng còn khan hiếm. Các chương trình đào tạo đại học chuyên ngành tài chính – ngân hàng chưa thay đổi kịp với tốc độ phát triển công nghệ, dẫn đến tình trạng "lệch pha" giữa nhu cầu thực tiễn và năng lực cung ứng của thị trường lao động.

Theo TS. Trần Văn Tùng – Chủ tịch Hội Thông tin Khoa học và Công nghệ Việt Nam, không chỉ Việt Nam, ngành ngân hàng toàn cầu đang chứng kiến sự chuyển dịch lớn trong cơ cấu nhân sự. Nhiều vị trí công việc truyền thống sẽ dần biến mất, nhường chỗ cho công nghệ, dữ liệu và AI. Điều này đồng nghĩa với việc một bộ phận cán bộ, nhân viên ngân hàng sẽ trở nên dư thừa nếu không được trang bị kiến thức và kỹ năng mới.

“Giải pháp quan trọng ngay lúc này chính là đào tạo và đào tạo lại đội ngũ nhân sự ngành ngân hàng. Chúng ta phải trang bị cho họ hiểu biết về công nghệ mới như AI, chatbot, hệ thống phân tích dữ liệu... để có thể làm chủ công cụ số, phục vụ nghiệp vụ tốt hơn” – ông Tùng nhấn mạnh.

Đào tạo không chỉ dừng ở các chương trình đại học mà cần được mở rộng với nhiều mô hình linh hoạt: bằng cấp thứ hai, chứng chỉ ngắn hạn, đào tạo tại chỗ, học trực tuyến, đào tạo theo năng lực cá nhân và vị trí công việc. Các ngân hàng cũng cần chủ động phối hợp với các trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp công nghệ để xây dựng chương trình phù hợp, đồng thời cử cán bộ đi học, cập nhật kiến thức liên tục.

Tái cấu trúc nhân sự không chỉ dừng lại ở tuyển mới, đào tạo mà còn phải giải bài toán giữ chân nhân tài – đặc biệt là nhân sự công nghệ. Diễn đàn đã dành nhiều thời gian để thảo luận về các cơ chế đãi ngộ, môi trường làm việc, cơ hội phát triển nghề nghiệp nhằm tạo động lực và gắn bó lâu dài cho nhân lực chất lượng cao trong ngành ngân hàng.

Hệ sinh thái số thông minh không đơn thuần là tập hợp các ứng dụng công nghệ mà là một cấu trúc vận hành mới, tích hợp đa ngành, cá nhân hóa trải nghiệm người dùng và tạo lợi thế cạnh tranh bền vững. Trong mô hình này, nhân lực không còn là yếu tố bổ trợ, mà trở thành trung tâm dẫn dắt sự đổi mới.

Diễn đàn khẳng định, chuyển đổi số trong ngành ngân hàng không chỉ là xu hướng mà là một đòi hỏi tất yếu. Với vai trò là huyết mạch của nền kinh tế, ngành ngân hàng phải tiên phong trong công cuộc số hóa toàn diện, từ công nghệ đến tổ chức, từ sản phẩm đến nhân lực.

Trong bối cảnh đó, Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia chính là kim chỉ nam cho hành trình này. Ngành ngân hàng cần bám sát tinh thần của Nghị quyết, chủ động đổi mới mô hình hoạt động, tái cấu trúc nhân lực, đầu tư cho đào tạo, nâng cấp hệ thống công nghệ và thúc đẩy hợp tác liên ngành.

Sự thay đổi đang diễn ra từng ngày. Và chính sự chủ động, linh hoạt trong chiến lược nhân lực sẽ quyết định ai là người dẫn đầu trong thời đại ngân hàng số – nơi dữ liệu, công nghệ và con người hội tụ để kiến tạo tương lai.