Buổi tọa đàm là bước đi đầu tiên trong hành trình tiếp cận truyền thuyết Chử Đồng Tử – Tiên Dung không chỉ như một câu chuyện tình yêu lãng mạn quen thuộc, mà còn như một bản sử thi dân gian giàu chiều sâu văn hóa, lịch sử, tín ngưỡng và tâm linh của người Việt cổ. Trong đó, không gian Dạ Trạch được nhìn nhận không đơn thuần là một vùng đất linh thiêng, mà là biểu tượng văn hóa đặc sắc, khởi phát cho hành trình sáng tạo nghệ thuật mang bản sắc Việt.

Với tư duy liên ngành, tọa đàm đã tái hiện một cách toàn diện không gian sống của cư dân Văn Lang thời tiền Đông Sơn – nơi các yếu tố lịch sử, khảo cổ, mỹ thuật, kiến trúc, xã hội và tôn giáo giao hòa. Tham luận của TS Nguyễn Việt tập trung phân tích không gian văn hóa vật chất thời Hùng Vương qua tư liệu khảo cổ vùng đồng bằng sông Hồng, mở ra một khung cảnh sinh hoạt sống động của người Việt cổ. TS Phạm Đức Anh tiếp nối với việc làm rõ đặc điểm nhà nước sơ khai Văn Lang, vai trò của các thủ lĩnh bộ lạc, từ đó định hình tầng lớp nhân vật và mạch dẫn của câu chuyện điện ảnh.

Một trong những điểm nhấn đặc biệt của buổi tọa đàm là cách tiếp cận mới về hình tượng Chử Đồng Tử – Tiên Dung. Không chỉ là nhân vật huyền thoại, Chử Đồng Tử được các nhà nghiên cứu khẳng định là “vị thánh tình yêu” – biểu tượng của tinh thần tự do, vượt thoát định kiến xã hội, hướng đến sự hài hòa giữa con người với thiên nhiên và thế giới tâm linh. PGS.TS Vũ Văn Quân đã có tham luận đặc sắc về vai trò tính nữ trong xã hội mẫu hệ, giải mã hình tượng Tiên Dung và nhấn mạnh tầm quan trọng của yếu tố tính nữ trong truyền thống văn hóa Việt cũng như trong xây dựng nhân vật điện ảnh.

PGS.TS Đặng Hồng Sơn trình bày nghiên cứu về mô hình làng cổ thời Hùng Vương – cơ sở dữ liệu phục vụ việc dựng bối cảnh phim, góp phần hình dung chính xác không gian văn hóa truyền thống. Trong khi đó, PGS.TS Bùi Minh Trí tập trung vào biểu tượng Lạc Việt trong mỹ thuật tạo hình, từ đó gợi mở định hướng thiết kế phục trang, mỹ thuật phim theo hướng đậm đà bản sắc dân tộc mà vẫn cuốn hút thị giác điện ảnh.

Những tham luận sâu sắc này không chỉ đặt nền móng học thuật vững chắc cho dự án phim “Huyền tình Dạ Trạch”, mà còn định hướng các yếu tố hình ảnh, nhân vật, bối cảnh… theo hướng khoa học, logic, đồng thời giàu chất thơ và cảm xúc nghệ thuật – một yêu cầu không thể thiếu của điện ảnh hiện đại.

Tọa đàm không chỉ là không gian học thuật mà còn là diễn đàn trao đổi sáng tạo. Phiên thảo luận mở đã trở thành nơi tương tác trực tiếp giữa các nhà khoa học và ê-kíp làm phim, nhằm làm rõ những vấn đề quan trọng trong quá trình dựng bối cảnh, tạo hình nhân vật và xây dựng câu chuyện. Các chuyên gia thống nhất rằng, việc kể lại di sản văn hóa Việt bằng ngôn ngữ điện ảnh không đơn thuần là chuyển thể truyền thuyết, mà là tái hiện một hệ tư tưởng, một đời sống tâm linh và một thế giới biểu tượng của người Việt cổ, bằng tư duy hiện đại, công nghệ truyền thông mới và phương pháp tiếp cận đa ngành.

GS.TSKH.NGND Vũ Minh Giang – Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo, Đại học Quốc gia Hà Nội – nhấn mạnh: “Việt Nam có kho tàng văn hóa đồ sộ, phong phú, đa dạng... Văn hóa không chỉ để chiêm ngưỡng, tụng ca, mà phải trở thành tài nguyên, thành sức mạnh khi được đưa vào cuộc sống”. Theo ông, điện ảnh chính là một công cụ hiệu quả để lan tỏa giá trị văn hóa trong xã hội hiện đại, đặc biệt khi gắn với các sản phẩm truyền thông và công nghệ số.

Trên tinh thần đó, dự án “Huyền tình Dạ Trạch” được xác định không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là hành trình kiến tạo công nghiệp văn hóa – nơi truyền thống và hiện đại giao thoa, học thuật và nghệ thuật song hành, truyền thông và sáng tạo đồng bộ. Đó cũng là minh chứng rõ nét cho chiến lược phát triển của Đài Phát thanh – Truyền hình Hà Nội trong việc khơi dậy tiềm năng văn hóa dân tộc thông qua phương tiện hiện đại.

Phát biểu tại tọa đàm, ông Nguyễn Kim Khiêm – Tổng Giám đốc, Tổng Biên tập Đài Phát thanh – Truyền hình Hà Nội – khẳng định, đây là bước khởi đầu quan trọng đặt nền móng tri thức cho hành trình sáng tạo tác phẩm điện ảnh lịch sử - văn hóa của Đài. “Qua lăng kính khảo cổ, lịch sử và nghệ thuật, từ bối cảnh truyền thuyết trở thành chất liệu nghệ thuật, đây là những gợi mở cho hành trình sáng tạo dựa trên học thuật, nơi những giá trị lịch sử, biểu tượng dân gian và không gian văn hóa được tiếp cận bằng tư duy điện ảnh, đặt nền móng cho một tác phẩm đậm chất Việt và giàu chiều sâu”, ông nhấn mạnh.

Tọa đàm “Huyền thoại Dạ Trạch – Từ sử thi dân tộc đến ngôn ngữ điện ảnh” không chỉ cho thấy tầm nhìn nghệ thuật, mà còn thể hiện rõ định hướng chiến lược của Đài trong việc gắn kết học thuật – nghệ thuật – truyền thông như một trục liên kết bền vững để phát triển công nghiệp văn hóa Thủ đô đến năm 2030, tầm nhìn 2045.

Trong bối cảnh công nghệ thay đổi nhanh chóng và thị hiếu công chúng ngày càng đa dạng, việc làm mới cách kể chuyện, đưa văn hóa đến gần khán giả bằng điện ảnh là một yêu cầu cấp thiết. Đó không chỉ là câu chuyện sáng tạo nghệ thuật, mà còn là trách nhiệm văn hóa, trách nhiệm truyền thông, trách nhiệm gìn giữ và truyền lửa di sản dân tộc.

Dự án phim “Huyền tình Dạ Trạch” – lấy cảm hứng từ huyền tích Chử Đồng Tử – Tiên Dung – chính là nỗ lực “kể lại” lịch sử bằng ngôn ngữ của thời đại. Và tọa đàm hôm nay là bước đi đầu tiên, nhưng đầy hứa hẹn, trong hành trình chuyển hóa sử thi dân gian thành những thước phim điện ảnh đậm chất Việt, vừa mang chiều sâu học thuật, vừa chạm tới cảm xúc đại chúng.